ބަރުލަމާނީ ނިޒަމާއި ބޮޑު ވަޒީރާއި ރައީސް – މިއީ ކިހިނެއްވާ ކަމެއް؟

21 އެޕްރީލް 2021 - 10:03

ރާއްޖޭގައި މިވަގުތު ވެރިކަން ހިންގަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަކަށެވެ. ރާއްޖޭގައި އޮތުން އެންމެ ރަނގަޅީ ވެރިކަމުގެ ކޮން ނިޒާމަކަށްތޯ ކުރެވޭ ބަހުސްގެ އަޑު ދޭތެރެދޭތެރެއިން ގަދަވެއެވެ. އެގޮތުން ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަކަށްވުރެ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމު ރަނގަޅުކަމަށް ސިޔާސީ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމު ރަނގަޅުކަމަށްބުނެ ވާހަކަ ދައްކާ ފަރާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ކުރީގެ ރައީސް އަދި ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ މިހާރުގެ ރައީސް ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދު ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ރައީސް ނަޝީދަކީ އަބަދުވެސް ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ދިއުމަށް ތާއީދު ކުރައްވާ ބޭފުޅެކެވެ. ދަދިފަހުން ވަނީ މިކަން ވަރަށް ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ފާޅުކުރައްވާފައެވެ.

advertisement

ރައީސް ނަޝީދު ވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިބްރާހިމް މުޙައްމަދު ސާލިޙްއަށް ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ނިޒާމު ބަރުލަމާނީއަށް ބަދަލުކޮށް، ބޮޑުވަޒީރަކަށް ވެވަޑައިގަންނަވަން ބޭނުންފުޅުވާ ކަމަށް ވިދާޅުވެ މެސެޖެއްވެސް ފޮނުވާފައެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ މެސެޖުގައި ހުށަހެޅުއްވީ، 2023ގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބު ނުބާއްވައި، އަންނަ އަހަރު ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ނިޒާމު ބަރުލަމާނީއަށް ބަދަލު ކުރާށެވެ. އަދި ސަރުކާރު އުވާލާށެވެ.

މިކަމާއި ގުޅިގެން ރައީސް އޮފީހުގެ ތަރުޖަމާނު މުހައްމަދު މަބްރޫކް އަޒީޒް މީޑިއާތަކަށް ވިދާޅުވީ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަދަލުކުރުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ނަޝީދު ކުރެއްވެވި މެސެޖް ރައީސް ސޯލިހަށް ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ކަމަށެވެ. މިހާރު އަމަލު ކުރަމުންދާ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަކީ ރައްޔިތުންގެ ސީދާ ވޯޓަކުން އަމަލު ކުރުމަށް ނިންމާފައިވާ ގޮތެއް ކަމަށްވާތީ މިކަމަށް ބަދަލު ގެނެވޭނީ ރައްޔިތުންގެ ވޯޓަކުން ކަމަށް ރައީސް ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ކަމަށް މަބްރޫކް ވިދާޅުވިއެވެ.

ރައީސް ނަޝީދުގެ މި ވިސްނުމަށް ސިޔާސީ އެހެން ބައެއް ފަރާތްތަކުންވެސް ވަނީ ދެކޮޅުހައްދަވާފައެވެ. އޭގެތެރޭގައި ކުރީގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލް ޤައްޔޫމް ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ރައީސް މައުމޫން ވިދާޅުވެފައިވަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމަކީ ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ ބޮޑު އަޤްލަބިއްޔަތަކުން ނިންމާފައިވާ ނިޒާމެއްކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން ވެރިކަން ކުރުމުގެ ނިޒާމު އިރުއިރު ކޮޅުން ބަދަލެއް ނުކުރެވޭނެކަމަށެވެ.

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކީ ކޮބާ؟

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކީ ސަރުކާރު ހިންގާ އެންމެ އިސްފަރާތާއި (ބޮޑުވަޒީރު) ޤާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގެ އަޣުލަބިއްޔަތު ލިބިފައިވާ ޕާޓީއާއި އެކުވެ މަސްހުނިވެގެން އެކުލަވާލާ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަކައް ކިޔާ ނަމެކެވެ. މި މި ނިޒާމު އެންމެ ފުރިހަމައަށް ގާއިމްވެފައިވާ ޤައުމަކީ އިނގިރޭސިވިލާތް ކަމަށް ޤާނޫނީ މާހިރުން ވިދާޅުވެއެވެ. އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އިތުރުން ވެސް ދުނިޔޭގެ ވަރަށް ގިނަ ގައުމުތަކުގައި ކާމިޔަބު ކަމާއި އެކު ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަށް ވެރިކަން ކުރަމުން ދެއެވެ.

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަށް ވެރިކަން ކުރާ ޤައުމުތަކުގައި ދައުލަތް ތަމްސީލު ކުރާ ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައި ރައީސަކު ނުވަތަ ރަސްކަލަކު ހުރެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، މި މަގާމަކީ ހަމައެކަނި ރަމްޒީ މަގާމެކެވެ. އެއީ ސިޔާށީ ނުފޫޒެއް އަދި ބާރެއް ހިންގޭނެ ފަރާތެއް ނޫނެވެ. ބަރުލަމާނީ ނިޒާމުގައި ސަރުކާރުގެ ހުރިހާކަމެއް ހިންގާނީ ދައުލަތުގެ ވެރިޔާ (ރައީސް ނުވަތަ ރަސްގެފާނު) ދެއްވާފައިވާ ބާރުތަކުގެ ތެރެއިން ބޮޑުވަޒީރެވެ. 

ބޮޑުވަޒީރަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ފުރިހަމަ އަޣުލަބިއްޔަތު ލިބިފައިވާ ޕާޓީގެ ލީޑަރެވެ. އަދިހަމަ ހުރިހާ ވަޒީރުންނަކީވެސް ބޮޑުވަޒީރުގެ ޕާޓީގެތެރެއިން ހޮވާލެވޭ ޤާނޫނު ހަދާ މަޖްލީހަށް އިންތިހާބްވެފައިވާ މެންބަރުންނެވެ. ނަމަވެސް މަޖްލީހުގެ ފުރިހަމަ އަޣުލަބިއްޔަތު އެއްވެސް ޕާޓީއަކަށް ނުލިބޭނަމަ ގިނަ ޕާޓީތަކެއް އެކުވެގެން “އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ސަރުކާރެއް” އެކުލަވާލާ މަޖިލީހުގެ އަޣުލަބިއްޔަތު ހޯދިދާނެއެވެ. މިފަދަ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ސަރުކާރެއްގައި އެހެންޕާޓީތަކަށް ނިސްބަތްވާ މެމްބަރުން ވަޒީރުންގެ ގޮތުގައި ތިބޭނެއެވެ. ނަމަވެސް ބޮޑުވަޒީރު ނިސްބަތްވާ ޕާޓީގެ ވަޒީރުން އެހެން ޕާޓީތަކަށް ނިސްބަތްވާ ވަޒީރުންނަށް ވުރެން ގިނަވުމުން އެ ހިތްހަމަޖެހުން ބޮޑުވަޒީރަށް ލިބޭނެއެވެ. އަދި ސަރުކާރު ހިންގެވުމުގެ ކަންތައްތައް ނިންމެވުމުގައި ބޮޑުވަޒީރަށް ފަސޭހަވެ ހިތްވަރު ލިބެއެވެ. ބަރުލަމާނީ ނިޒާމުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ސިފަޔަކީ ވަޒީރުން ގާނޫނުހަދާ މަޖިލީހަށް ފުރިހަމައަށް ޖަވާބުދާރީވެ ޒިންމާދާރުވާންޖެހޭކަމެވެ.

ރިޔާސީ ނިޒާމަކީ ކޮބާ؟


ބަރުލަމާނީ ނިޒާމާއި ހިލާފަށް ރިޔާސީ ނިޒާމުގައި ވެރިކަން ކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށެވެ. ރާއްޖޭގައި އޮންނަން ފެންނަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމެއްކަމަށް ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކުން ފާސްކޮށްފައިވަނީ 2007 ވަނަ އަހަރުއެވެ. މި ވޯޓުގައި ވޯޓު ލުމުގެ ހައްޤު 199،841 މީހަކަށް ލިބިގެންދިޔައެވެ. ނަމަވެސް ވޯޓު ލާފައިވަނީ 155،890 މީހުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި އޮންނަން ފެންނަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމެއްކަމަށް ކަނޑައެޅުނީ ވޯޓުލީ މީހުންގެ ތެރެއިން 95،619 މީހުންގެ ވޯޓުންނެވެ. ބަރުލަމާނީ ނިޒާމު އޮންނަން ބޭނުންވާކަމަށް ވޯޓުލާފައިވަނީ 58،504 މީހުންނެވެ.

ރިޔާސީ ނިޒާމުތަކުގައި އާންމުކޮށް ދައުލަތުގެ އިސްވެރިޔާ އާއި ސަރުކާރުގެ އިސް ވެރިޔާގެ މަޤާމުވެސް ފުރުއްވާނީ އެއްބޭފުޅެކެވެ. އެއީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. ރައީސް ހޮވުމުގެ އިހްތިޔާރު މި ނިޒާމުގައި ސީދާ ލިބިގެންވަނީ ރައްޔިތުންނަށެވެ. އަދި ރައްޔިތުން މަޖިލިސް ހޮވުމުގެ އިހްތިޔާރުވެސް ލިބެނީ ހަމަ ރައްޔިތުންނަށެވެ.

ގިނަ ފަރާތްތަކުން ހާމަކުރައްވާގޮތުގައި ރައްޔިތުންނާއި މިހާބޮޑު ގުޅުމެއްއޮތް ކަމެއްގައި އަދި މީގެކުރިން ރައްޔިތުންގެ ބޮޑު ތާއިދަކާއިއެކު އައިސްފައިވާ ނިޒާމެއް ބަދަލުކުރެވޭނީ އަނެއްކާވެސް ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކުންނެވެ. މިއީ މިކަމުގައި އޮތް އެންމެ އިންސާފުވެރިވެސް ގޮތެވެ.

ރިއެކްޝަންސް
0
0
0
0
0
0
0