ރިޕޯޓު: ހިޔާގެ އާ ވަޒަންވެރިންނަށް އޮތީ ހުސް ތަކްލީފް!

ރީތި ކުރެހުންތަކެކެވެ. އިސް އުފުލައިލުމުން ވެސް ބަލައިލެވޭ ވަރަށް ވުރެ އުސް އަދި އެހާމެ ރީތި، ހިތްގައިމު އިމާރާތްތަކެވެ. ބޯމަތިން ދަތުކުރަމުންދާ މޮނޯރެއިލްތަކެވެ. ފެން އާރުތަކާއި ޕާކްތަކާއި ރީތި މަގުތަކާއި ޔޮޓް މެރީނާ ކައިރި އަށް މަޑުކޮށްފައިވާ ބޭރުގެ ބިޔަ ފަސިންޖަރލައިންތަކުން ގެސްޓުންތައް ފައިބައިގެން އަންނަތަން 25 ބުރިގެ އުސް އިމާރާތްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ވަރަށް ރީތިކޮށް ފެނެއެވެ. ވަށައިގެން ސަފާރީތަކެވެ. ޕިކްނިކް ހަދާލާނެ ފެހިގަދަ ރިސޯޓަކާއި ދޮންވެލި ގޮނޑުދޮށާއި އިޓަލީގެ ވެނިސްގެ ހަނދާންތައް އާކޮށްދޭ އޮއިދެމޭ ފެންގަނޑެވެ. އެ ފެންގަނޑުގައި ކުދި ލޯންޗަތާކާއި ޑީންގީތަކުގައި ބްރިޖްތައް ދަށުން ޖޯޑު ޖޯޑަށް ދަތުރުކުރަމުންދާ ފަތުރުވެރިންގެ ހިނިތުންމެވެ. ރަތްވިލާތަކުގެ ދަށުން އޮއްސެމުންދާ އިރުގެ ދޯދިތައް 100 ބުރީގެ އުސް އިމާރާތުގެ ބިއްލޫރުތަކަށް އެޅުމުން ލޯ ތަރަތަރަ ޖަހައިގެންދެއެވެ.

މިއީ މޮޅު ލިޔުންތެރިއެއްގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މިއީ ހުޅުމާލޭގެ ދެވަނަ ފިޔަވަހީގެ ތަސައްވުރެވެ. މިދިޔަ ސަރުކާރުން ދިވެހިންނަށް ދެއްކި ހުވަފެނެކެވެ. އަދި އެތަނުގެ ބެލެނިވެރި ފަރާތް ކަމަށްވާ ހައުސިން ޑިވެލޮޕްމަންޓް ކޯޕަރޭޝަން (އެޗްޑީސީ)ގެ ވެބްސައިޓުގައި ހުރި ރީތި ކުރެހުންތަކުން ސިފަވާ ސިފަވުންތަކެވެ. ނަމަވެސް އެ މަޝްރޫއަށް އަހަރުތަކެއް ވެގެންދާއިރު އަދި އާބާދު ވާން ފަށާފައިވާ އިރު މި މަންޒަރުން ކުލަޖެހުނީ މަދު ކަމެއްގައެވެ. ބޮޑެތި ބިޔަ މަޝްރޫއުތަކެއް މިދިޔަ ސަރުކާރުން ފެށިއެވެ. ނަމަވެސް އެ މަޝްރޫއުތަކުގެ އަޑީގައި އޮތީ މުޅިން ވެސް އޮޅުވާލުމާއި ދެއްކުންތެރިކަމެވެ. އެ ތަސައްވުރުގައި ކުލަ ޖެއްސުމުގައި ފާއިތުވި ތިން އަހަރެއްހާ ދުވަހު މި ސަރުކާރަށް ވެސް ކުރެވުނު ކަމެއް ނެތެވެ. އެޗްޑީސީ އަށް ވެސް ބީލަންތައް ހުޅުވާފައި ލެއްޕުން ނޫން ކަމެއް އަދި ކުރެވޭތަނެއް ނުފެނެއެވެ.

advertisement

ހުޅުމާލޭ ދެވަނަ ފިޔަވަހީގައި މީހުން ދިރިއުޅެން ފެށިތާ ދުވަސްކޮޅެއް ވެއްޖެއެވެ. އިރުމަތީ ފަރާތުން އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން ގަނެފައިވާ ބިންތަކުގައި މަދު ބަޔަކު ދިރިއުޅެން ފެށުމުން ވެސް އެތައް އުނދަގޫތަކެއް އެ ފަރާތްތަކަށ ކުރިމަތިވިއެވެ. އެ ކަންކަމަށް އެކަށީގެންވާ ހައްލެއް ނުލިބި އުޅެނިކޮށް ހިޔާ މަޝްރޫއުގެ ދަށުން ތަރައްގީކޮށްފައިވާ 25 ބުރީގެ 16 އިމާރާތުން 6720 ފްލެޓަކަށް މީހުން ބަދަލުވުމުގެ މަރުހަލާ މި ވަނީ ފެށިފައެވެ. އަންދާޒާކުރެވެނީ އެއްފަހަރާ މަދުވެގެން ވިއްސަކަށް ހާސް މީހުން އެ ތަނަށް ބަދަލުވާނެ ކަމަށެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ދެތިން މަހުގައި ވިއްސަކަށް ރަށުގެ އާބާދީ އެ ތަނަށް ޖަމާވާނެއެވެ. ސުވާލަކީ ހުޅުމާލެ ދެވަނަ ފިޔަވަހި އޮތީ އެފަދަ ބޮޑު އާބާދީއަކަށް ތައްޔާރުވެފައި ހެއްޔެވެ؟ “ޔޫތު ސިޓީ” ނުވަތަ ޒުވާނުންގެ ސަހަރު އޮތީ އެފަދަ އާބާދީއެއްގެ ބޭނުންތައް ފުއްދޭހާ ވަރަށް ތަރައްގީކުރެވިފައި ހެއްޔެވެ؟ އެތަނުގައި ދިރިއުޅެން ފަށާ އާއިލާތަކަށް ކުރިމަތިވާނީ ކޮންކަހަލަ ތަކްލީފްތަކެއް ހެއްޔެވެ؟

ފުރަތަމަ ކަމަކީ ނިމިދިޔަ ސަރުކާރުން އިމާރާތްކޮށް ނިންމާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ މި ސަރުކާރުގެ ބޮލަށް ޖެހި 16 ޓަވަރުގެ ހާލަތެވެ. ބޭރުން ކުލަބަރިއެއްހެން ޖަރީކޮށްފައި މި ސަރުކާރާ ހަވާލުކުރި ނަމަވެސް އެތެރެ އޮތީ ހުހަށެވެ. ފާއިތުވި ތިން އަހަރެއްހާ ދުވަހު އެ ހުސްކަން ނައްތާލާއި މީހުން ދިރިއުޅެވޭނެ ވަރު ކުރުމަށް މި ސަރުކާރުން މަސައްކަތްތަކެއް ކުރި ނަމަވެސް މަޝްރޫއުގައި ހާވާފައި އޮތް ހަޑިތަކުގެ ސަބަބުން އެކަމުގައި މާ އެދެވޭ ހައްލެއް މި ސަރުކާރަށް ވެސް އަދި އެޗްޑީސީ އަށް ވެސް ހޯދައިދެވިފައެއް ނެތެވެ. އެހެންކަމުން އެ ތަންތަން އޭގެ ހައްގުވެރިންނަށް ދޭންޖެހުނީ ދޮރެއް، ދޮރުފަތެއް، މުއްޓެއް އަދި ބޮތްކެއް ހިސާބު ވެސް ނުލައެވެ. މިކަންކަން ފުރިހަމަކުރުމަށް ހަވާލުކޮށްފައި ވަނީ އެ ތަންތަނުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނާއެވެ. އެހެންކަމުން ކުރިއަށް އޮތް ހަތަރު ވަރަކަށް މަސް އެތަން އޮންނާނީ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ސައިޓެއްގެ ގޮތުގައި ތަށިމުށީގެ ދުމުން ފުރިފައެވެ. އަވަސް އަރުވާލައިގެން ތަރުފާލު އަޅައިގެން ބަޔަކު އެ ތަނަށް ބަދަލުވިޔަސް އެހެން ފްލެޓްތަކުގައި ކަފަމުންދާ ތަށިމުށީގެ ކުނޑި އާއި ކީސް ކުނޑީގެ އުނދަގުލުން އަރައިގަނެވޭކަށް ނެތެވެ.

އެއީ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އިމަޖެންސީގައި އެޗެއް ގަނެލަން ޖެހުނަސް ނޫނީ ކާބޯތަކެތި ގަންނަން ވިޔަސް މި ވަގުތު ކައިރި ހިސާބަކުން ލިބޭކަށް ނެތެވެ. ފިހާރައެއް ހިސާބު ވެސް ނެތެވެ. ބެލެވޭ ގޮތުގައި އެފަދަ ތަނެއް ގާއިމުކުރުމަށް އަދި ތިން ހަތަރު މަހެއް ނަގާނެއެވެ. ގިނަ ތަންތަން އަދި އޮތީ ބީލަމުގެ މަރުހަލާގައެވެ. އެހެންކަމުން އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ ސާމާނު ގަންނަން ޖެހޭނީ ދިގު ދަތުރެއް ކުރަންށެވެ. މާނައަކީ ފައިމަގުގައި އުޅޭ މީހެއް ނަމަ އުފުލަންޖެހޭ ބުރަ ވަރަށް ބޮޑުވާނެއެވެ. އުޅަނދުފަހަރުގައި އުޅޭ މީހުން ވެސް ވަޒީފާ އަށް ހުލުމާލެ ނޫނީ މާލެ އަށް ދަތުރުކުރާ އިރު ހަފުތާއަކަށް ގެއަށް ބޭނުންވާ ތަކެތި ގަންނަން ހަނދާން ބަހައްޓަންވާނެއެވެ.

ފިހާރައެއް، ކެފޭއެއް ހިސާބު ވެސް ނެތް އިރު ދަތުރުފަތުރުކުރުން ވެސް އަދި އޮތީ ހަމަނުޖެހިއެވެ. ކޮންމެ މީހަކީ އުޅަނދެއްގައި އުޅޭ މީހެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ޓެކްސީ ނޫނީ މި ވަގުތު ފައިމަގުގައި ދުތުރު ކުރުން ނޫން ގޮތެއް އެ ފަރާތްތަކަކަށް ނެތެވެ. ޓަވަރުތައް ހިމެނޭ ހިސާބުގައި ބަސް ޓާމިނަލްތައް ގާއިމުކުރުމުގެ މަސައްކަތް އެބަ ކުރިއަށް ދެއެވެ. ޓެކްސީގެ އަގު އިންތިހާ އަށް ބޮޑުވުމުން އެއީ ވެސް ނިކަމެތިންނަށް ހާއްސަކޮށްގެން ދިން އެ ފްލެޓްތަކުގެ އަހުލުވެރިނަށް ކުޅަދާނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ބަހުގެ ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ހަވާލުކޮށްފައިވާ އެމްޓީސީސީ އަށް ދަތުރުތައް ފެށޭނެ ދުވަހެއް އަދި ބުނަން ދައްޗެވެ. އެހާ ގިނަ ބަޔަކަށް އަމާޒުކޮށް އެފަދަ ހިދުމަތެއް ފެށުމަށް ވާންޖެހޭ އެތައް ތައްޔާރީތަކެއް ހުންނާނެ ކަމަށް ބަލެވޭތީ އާއި މިހާތަނާ ޖެހެންދެން ވެސް އެ ވަރަށް ތައްޔާރުވެފައި ނުވާތީ އެކަން ވެސް ކޮވިޑްގެ ހާލަތަށް ފޫޅުކަނޑާފައި ފަސްވާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.

ބަހުގެ ހިދުމަތް ނެތް އިރު ސްކޫލެއް އަދި މިސްކިތެއް ވެސް އެ އެ ސަރަހައްދުގައި ނެތެވެ. ދަރިވަރުން ދާންޖެހޭނީ މާލެ ނޫނީ ހުޅުމާލެ ފުރަތަމަ ފިޔަވަހީގައި ހުރި ސްކޫލްތަކަށެވެ. ޓަވަރުތައް ކައިރީގައި އަދި އޮތީ ސްކޫލަށް އިން ވަކިކޮށްފައި އޮތް ސަރަހައްދެކެވެ. ވަށައިގެން ފެންސްޖަހައި ބައްދާފައި އޮތް އެ ތަނުގައި އިމާރާތެއް އަޅައި އަންނަ ދިރާސީ އަހަރު ފެށޭ އިރު ވެސް ހުޅުވޭނެ ކަމުގެ މާބޮޑު ޔަގީންކަމެއް ނެތެވެ. މި ވަގުތު ޖަމާއަތުން އެކަހެރިވެލައި ގޭގައި ނަމާދުކޮށްލިޔަސް ހުކުރު ދުވަހު ހުކުރު ނަމާދު ކުރަން ވެސް ދާންޖެހޭނީ ބްރިޖް ހުރަސްކޮށްފައި ފުރަތަމަ ފިޔަވައްސަށެވެ.

ފްލެޓްތަކުގެ ފިނިޝިންގެ މަސައްކަތް އެއްފަހަރާ އެތައް ބަޔަކު އެތައް ގޮތަކަށް ކުރަން ފަށާފައިވާ އިރު އެތަންތަނަށް ބޭނުންވާ މުދާ އުފުލުމުގައި ވެސް އެތައް ދަތިތަކެއް ކުރިމަތިވާނެއެވެ. މުދާ އުފުލުމަށް އެކަށީގެންވާ ނިޒާމެއް ނެތެވެ. ބޭނުންކުރަން ހުރި ލިފްޓްތަކަކީ އާންމުކޮށް ވެސް 10 ވަރަކަށް ބުރީގެ އިމާރާތެއްގައި ހުންނަ ވަރުގެ ކުދި ލިފްޓްތަކެކެވެ. އެހެންކަމުން 25 ބުރީގައި ކޮންމެ ބުރިއެއްގައި ވިއްސަކަށް ފްލެޓުގައި ދިރިއުޅޭ އިރު މުދާ އުފުލުމުގައި ވެސް އެތައް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވާނެއެވެ. މީހުން ދިރިއުޅެން ފެށުމުން ސްކޫލްތަކަށާއި އޮފީސްތަކަށް ދާ ވަގުތުތަކުގައި ކުރިމަތިވާނެ ދަތިތަކުގެ ވާހަކަ އަދި ބާއްވާށެވެ.

މިހެން ގޮސް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ކުނި ނައްތާލާނެ ގޮތަކާއި އެހާ އުހަށް ގޭސް ފުޅިތައް އަރުވާނެ ގޮތެއް އަދި އޮތީ ނޭނގުމެއްގެ ތެރޭގައެވެ. އެހާ އުސް އިމާރާތްތެއްގައި ކުނި ބޭރުކުރާނެ ނިޒާމެއް ގާއިމުކޮށްފައި ނެތުމުން އެކަން ވެސް ވެމްކޯ އަށް ވާނީ ބޮޑު ގޮންޖެހުމަކަށެވެ. އެކަންކުރާނެ ގޮތެއް ވެމްކޯ އިން އަންނަނީ ވިސްނަމުންނެވެ. ނަމަވެސް އަދި ވަކި އުސޫލެއް އާންމުކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. ގޭސް ހޮޅި އެޅުމުގެ ވިސްނުމެއް ގެންގުޅުނު ނަމަވެއް އިމާރާތްކުރުމުގެ ތެރޭގައި އެކަމަށް ވިސްނާފައި ނެތުމުން އެއީ ވެސް ކުރެވިދާނެ ކަމެއްތޯ ވަނީ ސުވާލު އުފެދިފައެވެ.

ނަސީބަކުން ޒަމާނީ ވިސްނުމުގެ ތެރެއިން އެޗްޑީސީން ވަނީ އެ ސަރަހައްދުގައި ރަނގަޅު ނެޓްވޯކެއް ގާއިމުކޮށްފައެވެ. އެހެންކަމުން މުވާސަލާތީ ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދޭ ފަރާތްތަކަށް މާބޮޑު އުނދަގޫތަކެއް ކުރިމަތިވާނެ ކަމަކަށް ނުބެލެވެއެވެ. އެޗްޑީސީން ވަނީ ޒަމާނީ ފެންވަރުގެ ނެޓްވޯކެއް ގާއިމުކޮށްފައެވެ.

ޓަވަރުތައް ހިމެނޭ ސަރަހައްދުގެ މަގުތައް ވެސް އޮތީ ވާރޭ ވެހިއްޖެ ނަމަ ފަސޭހައިން ފެން ހެދޭ ގޮތަށް އަޑިގުނޑަންކޮށެވެ. ގާއެތުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެވިފައި ނުވުމާއި ޕާކިންގެ މައްސަލަ އަށް ވެސް އަދި އޮތީ ނިޒާމެއް ގާއިމު ނުކުރެވިއެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ ވެސް އެ ސަރަހައްދުގައި ދިރިއުޅެން ފަށާ މީހުންނަށް ކުރިމަތިވާނެ ވަރަށް ބޮޑު ދައްޗެކެވެ.

މިހެން ގޮސް އެތައް ކަމެކެވެ. މިހާރު ވެސް އެތައް ތަކްލީފެއްގައި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ އެތައް އާއިލާތަކަކަށް އަދިވެސް އެ ތަކްލީފްތައް ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ބޮޑެތި ތަކްލީފްތައް އުފުލަންޖެހޭނެއެވެ. އެތައް ހާސް ބަޔަކު ދިރިއުޅެން ފަށާކަން ކުރިން އެނގޭ އިރު ވެސް އެންމެ އަސާސީ ކަންކަން ގާއިމުކޮށްދެވިފައި ނުވުމަކީ ވަރަށް ގިނަ ބައެއްގެ ފެއިލްވުމެކެވެ. އެހެން ކަމުން އެތައް ހާސް ބަޔަކު އެއްތަނެއްގައި، އަސާސީ އެތައް ކަމެއް ފުރިހަމަނުވެ ދިރިއުޅެން ޖެހުމުން ޝަކުވާތައް ގިނަވެފައި އަޑުގަދަވާނެކަން ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކުން ދަންނަންޖެހޭނެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ކުރީ ސަރުކާރާއި އެޗްޑީސީން ހުޅުމާލެ ދެ ވަނަ ފިޔަވައްސާ މެދު ދިވެހިންނަށް ދެއްކި ހުވަފެންތަކުގެ ސަބަބުން ކުރެވިފައި އޮތް އުންމީދު ބޮޑެވެ. އެ ކުރެހުންތައް މިހާރު ވެސް އެޗްޑީސީގެ ވެބްސައިޓުގައި އެހެރީއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ހާސިލްކުރެވިފައި ވަނީ ކިހާ ވަރެއްތޯ ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް ބަލާލެވޭނެއެވެ. ހިޔާގެ ވަޒަންވެރިންނަށް ވެސް އަދި އޮތީ އެތައް ތަކްލީފްތަކަކާއި ދަތި އުނދަގޫތައް ތަހައްމަލްކުރަމުން އެ ކުރެހުންތައް ބަލާލައިގެން ހިތްހަމަޖައްސާލުމެވެ. ވަށައިގެން އޮތް މާހައުލު ކިތަންމެހާ ވެސް ރީއްޗެވެ. ހުސް ޖާގަތަކާއި ރީތި ގޮނޑުދޮށް ފިޔަވައި މި ވަގުތު ލިބެން އޮތް ހިތްހަމަޖެހުމެއް އެތާކު ނެތެވެ.