ރިޕޯޓް: ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ތާރީހުގައި މިތުރުން ހަތުރުންނަށްވެ ހަރާންކޯރުވުން!

އާރާއި ބާރާއި ވެރިކަމަކީ އަބަދު ވެސް ތަޅާފޮޅުމާއި ހަމަނުޖެހުމުގެ ތެރޭގައި އޮންނަ ހައިޖާނުގަނޑެކެވެ. ހާއްސަކޮށް ބާރުތައް ހޯދުމަށް ގާތް އެކުވެރިންނާއި އާއިލާ ތެރޭގައި ވެސް ބޮޑެތި ހަމަނުޖެހުންތައް ހިނގާފައި ހުރިކަން މާޒީން ފެންނަން އެބަ އޮތެވެ. ރަސްކަން ހޯދުމަށް ކޮއްކޮ ބޭބޭ މަރާފައި އަނބިމީހާ ފިރިމީހާ މަރާފައި އެބަހުއްޓެވެ. ރާއްޖޭގެ ތާރީހީ ފަތްފުށްތަކުގައި ވެސް އެ ވާހަކަތައް އެބަހުއްޓެވެ. ފަހުގެ މާޒީއެއްގައި އެ ހިސާބަށް ކަންކަން ނުދިޔަޔަސް ވެރިކަމާ ހެދި ގާތް މީހުން ހަތުރުންނަށް ވެފައި އެބަހުއްޓެވެ. ވަފާތެރިން ބޭވަފާތެރިންނަށް ވެފައި އެބަ ހުއްޓެވެ.

ކުރީގެ ރައީސުންގެ ވާހަކަތައް

މާޒީ އަށް ބަލާއިރު ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސް މުހައްމަދު އަމީންގެ ވެރިކަން ފުރޮޅިގެން ދިޔައީ ވެސް އަރިހުގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުން ހިންގެވި ކަންތައްތަކަކާ ގުޅިގެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޖުމްހޫރިއްޔާގައި ސިއްކަ ޖެހި އަލުން ރަސްކަމަށް ބަދަލުވުމުގައި ވެލާނާގެ ތެރެއިން ހިންގި ހައިޖާނުތަކުގެ ވާހަކަތައް ފޮތްތަކުގައި މާބޮޑު ތަފްސީލްކޮށްދީފައި ނެތް ނަމަވެސް ތާރީހް ދަންނަ ބޭފުޅުންނަށް އެކަން އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. މާލެ މިހާރު އައުން ރައްކާތެރިއޭބުނެ، މާލެ އެރުމާއެކު އަމީންދީދީ ތަޅާ ހޭއަރުވާލީ އަމީންދީދީގެ ނައިބު ވެލާނާގެ އިބްރާހީމް ދީދީ އަޑީގައި ހުރިކަން ނުދަންނަ މީހަކު މާލެއަކު ނޫޅޭނެއެވެ.

advertisement

ދެ ވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާއެއް ފެށިގެން އައިސް ވެލާނާގެ އިބްރާހީމް ނާސިރު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެން އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަން ވެސް ނިމުމަކަށް އައި ގޮތާއި އެ ވާހަކަތައް އެހުރީ ކޮންމެވެސް ސިފައެއްގައި ފެންނާށެވެ. ތާރީހީ ފަތްފުށްތަކުގައި ނުލިޔެވި ހުއްޓެއް ކަމަކު ރައީސް ނާސިރުގެ ވެރިކަން ނިމުމަކަށް އައުމުގައި އޭރު އެމަނިކުފާނުގެ ގާތް ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައި ހުންނެވި އަދި ނާސިރު ސަރުކާރުގެ މިނިސްޓަރ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމާއި އެ މަނިކުފާނުގެ އެކުވެރިންގެ ރޭވުންތެރިކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ހިއްސާކުރެއެވެ. ނާސިރާ ދެކޮޅަށް ބޭއްވި މުޒާހަރާތަކާއި ކުރެހުނު ކާޓޫނައި އަދި ގައުމު ދޫކުރައްވައި ވަޑައިގަންނަވަންޖެހުނު ގޮތުގެ ތަފްސީލްތައް އެއީ ސިއްރެއް ނޫނެވެ.

ވަރަށް ބޮޑަށް އޮބިއަޅައިގެން 30 އަހަރު ދުވަހުގެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ރައީސް މައުމޫން ވެރިކަން ކުރެއްވި ނަމަވެސް އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގެ ދައުރުތައް ވެސް ހޭދަކުރެއްވި މިފަދަ އެތައް ގޮންޖެހުންތަކަކާ އެކުގައެވެ. ކައިރީގައި ތިއްބެވި އެތައް ބޭފުޅުންނެއް އެކި ފަހަރު މަތިން ދޯކާ ދެއްވިއެވެ. މިގޮތުން އަނބިކަނބަލުންގެ ކޮއްކޮ އިލްޔާސް އިބްރާހީމް ވެރިކަން އަތުލައިނުގަތީ ކިރިޔަކިރިޔާއެވެ.

އާއިލާ ތެރޭގައި ވެސް އެ ހަމަނުޖެހުންތައް އޮތެވެ. ބާރުވެރިކަމަށް ކޯޅުނެވެ. އެންމެ ފަހުން ވެރިކަން ނިމިގެން ގޮސް ސިޔާސީ ގޮތުން އެމަނިކުފާނު ބަލިކަށިވުމުގެ އަސްލަކަށްވީ އެމަނިކުފާނުގެ ބުރަ މަސައްކަތުން ރައްޔިތުންނަށް ދެއްކެވި އެމަނިކުފާނުގެ އެއްބަފާ ކޮއްކޯފުޅު އަބްދުﷲ ޔާމީނެވެ. ރައީސް ކަމަށް ޔާމީން ގެންނެވުމުގައި ރައީސް މައުމޫންގެ ދައުރު ކިތަންމެ ބޮޑަސް އެ ވެރިކަމުގެ ފަސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެމަނިކުފާނަށް ކުރިމަތިވި ހިތާމަތަކުގެ އަސްލަކަށްވީ ކޮއްކޯފުޅެވެ. އެތައް މަސައްކަތަކުން އުފެއްދެވި ޕާޓީ ބައިބައިވިއެވެ. އަލުން އުފެއްދެވި ޕާޓީ ވެސް ބޭރުކޮށްލައި ތުހުމަތަކަށް ނުވާކަހަލަ ތުހުމަތެއްގައި ޖަލަށް ވެސް ލެއްވިއެވެ. ރައީސް މައުމޫނުގެ އާއިލާ ބައިބައިވެ، މުޅި ސިޔާސީ ކެރިއަރު ވަޅުޖެހިގެން ދިޔުމުގެ އަސްލަކަށްވީ އެމަނިކުފާނުގެ ކޮއްކޯފުޅާއި ގާތުގައި ތިއްބެވި ސިޔާސީ ބޭފުޅުން ބޭވަފާތެރިވުމުންނެވެ.

ރައީސް ޔާމީނަށް ވެސް ވެރިކަމުގައި އެ ތަޖުރިބާކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގަތެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭވަފާތެރިވުމުގެ ލަގަބު ލިބުނީ އެމަނިކުފާނުގެ ނައިބު ޑރ. މުހައްމަދު ޖަމީލް އަހުމަދަށެވެ. ރާއްޖޭން ބޭރުގައި ހުންނަވަނިކޮށް ތުހުމަތުތައް ކުރެވި މަގާމުން ދުރުކުރެވުނެވެ. ވެރިކަން ނިމެންދެން ޑރ. ޖަމީލަށް ހުންނަންވަން ޖެހިވަޑައިގެންނެވީ އިނގިރޭސި ވިލާތުގައެވެ. އޭގެ ފަހުން ނައިބަކަށް ވަޑައިގެންނެވި އަދި ކުރީގެ ޓުއަރިޒަމް މިނިސްޓަރު އަހްމަދު އަދީބަށް ވެސް ޖެހުނީ އެހާލެވެ.

ވެރިކަން ނުނިމެނީސް ބާރުތަކާ މެދު ދެ ބޭފުޅުންގެ މެދުގައި އުފެދުނު ހިޔާލު ތަފާތުވުންތައް އެންމެ ފަހުން ގޮސް ޖެހުނީ މަރުގެ ތުހުމަތެއްގައި އަދީބު ޖަލު ގޮޅިއަށް ލީ ހިސާބަށެވެ. ރައީސް ޔާމީންގެ އަރިހުގައި ތިއްބެވި ވަރަށް ގިނަ ބޭފުޅުންނަށް އެ ދަތުރު ލައްވާލިއެވެ. ޑިފެންސް މިނިސްޓަރަކަށް ހުންނެވި މުހައްމަދު ނާޒިމާއި މަޖިލީހުގެ ނައިބު އަދި ދިއްގަރު ދާއިރާގެ މެންބަރު މުހައްމަދު ނާޒިމާއި މިހެން ގޮސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ވަރަށް ގިނަ އެކުވެރިން ހަތުރުންނަށްވެ، 2018 ވަނަ އަހަރުގެ އިންތިހާބުގައި ރައީސް ޔާމީނަށް ބޮޑު ގޮންޖެހުމަކަށް އެ ބޭބޭފުޅުން ވިއެވެ.

ރައީސް ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގެ ކުރިން 2008 ވަނަ އަހަރު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވި މުހައްމަދު ނަޝީދު ވެސް ކުރެއްވީ ހިތި ތަޖުރިބާތަކެކެވެ. ފަހުގެ ތާރީހެއްގައި ވެރިކަމުގެ ދައުރު ހަމަނުކުރައްވައި ވެރިކަމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވި ރައީސަކަށް ނަޝީދުވެވަޑައިގެންނެވި އިރު އެމަނިކުފާނުގެ ނައިބު ޑރ. މުހައްމަދު ވަހީދު ހަސަންމަނިކަށް ވެސް ކުރެވުނު ތުހުމަތަކީ ހަމަ ހަރާންކޯރުވުމެވެ.

ބޮޑު ކޯލީޝަނަކާ އެކު އެތައް ޕާޓީއަކާއި އެތައް ސިޔާސީ ލީޑަރުންގެ ތާއީދާ އެކު ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވި ނަމަވެސް އެ ގުޅުން ދެމެހެއްޓުނީ މަދު ދުވަސްކޮޅަކަށެވެ. ކައިރީގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުން ރައީސް ނަޝީދާ ދުރަށް ޖެހިވަޑައިގަތެވެ. އެންމެ ފަހުން ދައުރުގެ މެދުތެރެއިން ބަޢާވާތަކުން ވެރިކަން ވައްޓާލިއެވެ.

ޑރ. ވަހީދު 2013 ވަނަ އަހަރު ވެރިކަމަށް ކުރިމަތިލެއްވި ނަމަވެސް އިންތިހާބުގައި ފަސް ޕަސެންޓާ އެކު ނާކާމިޔާބީއާ ކުރިމަތިލެއްވީ އެކުގައި ތިއްބެވި ގިނަ ބޭފުޅުންތަކެއް އެމަނިކުފާނު ދޫކުރައްވައި ރައީސް ޔާމީނު އިހްތިޔާރުކުރެއްވުމުންނެވެ.

މިހާރުގެ ރައީސް ސާލިހް އަދި ނަޝީދުގެ ސިޔާސީ ކޯޅުން

މި ވެރިކަމުގެ މާޒީގައި ވެސް މިހާރު ލިޔެވެމުންދަނީ އެހެން ވެރިން ވެސް ތަޖުރިބާކުރެއްވި ސިޔާސީ ދަތުރުނާމާއެވެ. ރައީސް ނަޝީދާއި ރައީސް ސޯލިހަކީ އެއް އާއިލާއެއްގެ ތެރޭގައި އުޅެބޮޑުވި ދެ އެކުވެރިންނެވެ. ސިޔާސީ މަސައްކަތުގައި ވެސް ދާދިފަހަކާ ޖެހެންދެން ވެސް ދެ ބޭފުޅުން ވެސް އަބަދު ވެސް ވިދާޅުވަނީ އެއް ލަވައެކެވެ.

ނަމަވެސް ރައީސް ނަޝީދަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި ރިޔާސީ ޓިކެޓްގައި ވާދަކުރައްވައި އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހް ރައީސް ކަމަށް ވަޑައިގެންނެވި ހިސާބުން ދެ ބޭފުޅުންގެ ގުޅުމުގައި ރެނދުލައިފިއެވެ. އަދި މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބާ ހަމައިން ފެށިގެން އެކި ފަހަރުމަތިން ދެ ބޭފުޅުންގެ ކޯޅުން އާންމުންނާ ހަމައަށް ތިލަވިއެވެ.

މި ފާއިތުވި ހަތަރު އަހަރުގެ ތެރޭގައި މި ސަރުކާރަށް އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމެއް އަދި އެންމެ ބޮޑު ފާޑުކިޔުމެއް އަމާޒުވީ އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުގެ ފަރާތަކުން ނޫނެވެ. އިދިކޮޅުން ވެސް ނުކިޔާހާ ފާޑުކިޔުން ރައީސް ސޯލިހަށާއި ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްކޮށް ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވަނީ އެމަނިކުފާނުގެ “މިތުރު” މަޖިލީހުގެ ރައީސް ނަޝީދާއި އެ މަނިކުފާނުގެ އަރިހުގައި ތިއްބެވި މެންބަރުންނެވެ. ތުހުމަތުކޮށް ނުދައްކާ ވާހަކައެއް ނެތެވެ.

ރިޔާސީ ޕްރައިމަރީގައި ދެ ބޭފުޅުން ވާދަކުރައްވާ އިރު ރައީސް ސޯލިހަށާއި ސަރުކާރަށް އަމާޒުކޮށް ރައީސް ނަޝީދު ގެންދަވަނީ ބޮޑެތި ތުހުމަތުތައް ކުރައްވަމުންނެވެ. އެ ވާހަކަތަކަށް ސީދާ ގޮތެއްގައި ރައީސް ސޯލިހް ރައްދު ނުދެއްވި ނަމަވެސް ދެ ފަރާތުގެ ގްރާސްރޫޓްގެ މެދުގައި ހަޑިހުތުރު ބަހުރުވައިން ވެސް ދަނީ ޒުވާބުކުރަމުންނެވެ.

މީގެ ކުރީގެ ފަހަރުތަކުގައި މިފަދަ ކޮންމެ “ހަނގުރާމައެއް” ނިމިދަނީ ރައީސް ސޯލިހާއި ރައީސް ނަޝީދު އެކުގައި ނަންގަވާ ފޮޓޯގަނޑަކުންނެވެ. ނަމަވެސް ޕްރައިމަރީ ނިމޭ އިރު މިހެން ވެދާނެކަމާ މެދު ގިނަ ބަޔަކު ސުވާލު އުފައްދައެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓް ހޯއްދެވުމަށް ކުރައްވާ މަސައްކަތުގައި ވެސް ރައީސް ސޯލިހް ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވަނީ އެމަނިކުފާނަށް ޕްރައިމަރީ ކާމިޔާބުކުރެއްވިއްޖެ ނަމަ ދެން ވެސް ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަންނަވާނީ ކޯލީޝަނެއްގެ ތެރެއިން ކަމަށެވެ.

ނަމަވެސް ނޭނގި އޮތް ކަމަކީ އެ ކޯލީޝަންގެ ތެރޭގައި ރައީސް ނަޝީދު ހުންނަވާނެ ކަމެވެ. ދޮހޮއްކޮބޭގެ މަޝްހޫރު ލަވައެއްގައި އޮންނަނީ އެދޭނަމަ ލޯބިވާންވީވެސް ހިތަށް ކުޅަދާނަ މިންވަރަކުން، އަދާވަތްތެރި ވިޔަސްވާންވީ ހިތަށް ކުޅަދާނަ މިންވަރަކުން ކަމަށެވެ. މިހާރު އުފެދޭ ސުވާލަކީ ރައީސް ސޯލިހާއި ރައީސް ނަޝީދުގެ އަދާވަތްތެރިކަން އޮތީ ހިތަށް ކުޅަދާނަ މިންވަރަކަށްތޯ އުފެދޭ ސުވާލެވެ.