ތާރީހުގެ ތެރެއިން: އަމީން ދީދީ ހަވަރަށް ދިނުން

ދިވެހިރާއްޖެ ދުށް ފުރަތަމަ ރައީސް, މުހައްމަދު އަމީން އަކީ ސިޔާސީގޮތުންނާއި ތައުލީމީގޮތުންނާއި އަދި ނިސާއީ ހައްގުތަކަށް ރާއްޖެގައި އިންގިލާބީ ބަދަލުތަކެއްގެނައި ޝަހުސިއްޔަތެއްކަން ގިނަ މީހުން ގަބޫލުކުރާނެއެވެ. އަދި މިދާއިރާތަކުން އަމީންއަކީ ގިނަ ހިދުމަތްތެކެއްވެސް ކޮށްދިން ރައީސެކެވެ.

މީގެ ތެރޭގައި ފާހަކޮށްލެވޭ އެންމެ ބޮޑު ހިދުމަތަކީ ތައުލީމީ ރޮނގުން ގެނެވިފައިވާ މުހިއްމު ކަންކަމެވެ. އެގޮތުން އަމީން ދީދީ ރާއްޖެތެރޭ ރަށްރަށަށް ގޮސް މަދަރުސާތަކުގެ ދަރިވަރުންނަށް ގިނަ ތަގުރީރުތަކެއް ދިނެވެ. އަދި ރާއްޖެތެރޭގެ ކުދިން މާލެއަށް އައިސް ކިޔެވުމަށް އިންތިޒާމްތަކެއް ހަމަޖެއްސިއެވެ. މާލޭގައްޔާއި އަތޮޅުތަކުގައި ގިނަ މަދަރުސާތަކެއްވެސް އަމީން ދީދީގެ ދައުރުގައި ގާއިމްކުރެވިގެންދިޔައެވެ. އަދި ގިނަ ދިވެހި ދަރިވަރުން ރާއްޖެއިން ބޭރުން ތައުލީމު ހާސިލްކުރުމުގެ ފުރުސަތުތަކެއްވެސް ހޯދައިދިނެވެ.

advertisement

ތައުލީމީ ހިދުމަތްތަކުގެ އިތުރުން އަމީން ދީދީ ވެގެންދިޔައީ އަންހެނުންގެ ހައްގުތައް ކުރިއެރުވުމަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރި ރައީސަކަށެވެ. އެގޮތުން އަންހެނުންނަށް ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާ ދޭގޮތަށް ހަމަޖައްސައި, އަންހެނުން ކުރީ ސަފުގައި ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ބާރު އެޅިއެވެ.

ރާއްޖެއަށް ގިނަ އިންގިލާބީ ބަދަލުތަކެއް ގެނައި ނަމަވެސް, އަމީން ދީދީއަށް ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރެވުނީ އެންމެ ހަތް މަސް ދުވަހު އެވެ. ނަމަވެސް މިއީ ބައެއް ތާރީހު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ދެބަސްވާކަމެކެވެ. އެއީ ބައެއް އިލްމުވެރިން ދެކޭގޮތުގައި އަމީން ދީދީ ވެރިކަން ކުރީ 10 އަހަރުގައިއެވެ. 

އެހެން ނަމަވެސް ގިނަ އިލްމުވެރިން އެއްބަސްވާނެ އެއް ކަމަކީ އަމީން ދީދީ ވެގެންދިޔައީ ދިވެހި ތާރީހުގައި އެންމެ އަނިޔާވެރިކޮށް ވެރިކަމުން ވައްޓާލެވުނު ރައީސަށް ކަމެވެ. 

ކުރި އަނިޔާއާއި ބަގާވާތް — ދެކެވޭ ވާހަކަތައް

ދިވެހި ރަދީފު ފޮތުގައި “ހަވަރު” މި ބަސް މާނަ ކުރަނީ ރަދުންގެ ލަޝްކަރު ގޮތުގައިއެވެ. ހަވަރަށް ދިނުނުމުގެ މާނައަކީ ލަޝްކަރު ފަދަ ބައިގަނޑަކާ ހަވާލުކުރުމެވެ.

68 އަހަރު ފަހުން މުހައްމަދު އަމީނަށް އިންސާފު ހޯދައިދޭން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މާފަންނު ދެކުނު ދާއިރާގެ މެމްބަރު އިބްރާހިމް ރަޝީދު (ބޮންޑޭ) އިންތިގާލީ އިންސާފުގެ އޮމްބަޑްސްޕާސަންގެ އޮފީހަށް ހުށަހަޅި މައްސަލައިގެ ފޯމުގައި ލިޔެފައި އޮތެވެ.

“އަޅުގަނޑުމެން އެދޭ ފަރުވާ އަކީ އަލް މަރްހޫމް މުހައްމަދު އަމީންއާ ބެހޭ ގޮތުން ދެކެވޭ ވާހަކަތަކުގެ ހަގީގަތަކީ ކޮބައިކަން ސާފުކޮށްދިނުމާއި ޚާއިނެއް ކަމަށް ބުނެ އެ ބޭފުޅާގެ މައްޗަށް ކޮށްފައިވާ ހުކުމް ބާތިލުކުރުމެވެ.”

ބޮންޑޭ އިތުރަށް ބަޔާންކޮށްފައިވަނީ އަމީން ދީދީ އަށް އަނިޔާކުރުމަށް ފަހު، ފައްޖެހި އެނދަކަަށް ލަައިގެން މާލެ ގެނެސް “ބިރުވެރި ޝަރީއަތެއް” ހިންގާފައިވާ ކަމަށެވެ. 

އަމީން ދީދީއަށް ކުރި ރަހުމް ކުޑަ އަނިޔާ ފެށުނީ އޮގަސްޓް 1953 ގައި ސިފައިންގެ އަނބުގަސްދޮށުގައި އެވެ. ކޮޅުނބުން ރާއްޖެ އައުމުން ސީދާ އެއަރޕޯޓުން ދޫނިދޫއަށް ގެންދިޔަ ކަމަށް ބައެއް ފަރާތްތަކުން ރިޕޯޓުކޮށްފައި އެބަހުއްޓެވެ. ރައްކަލަށް ކަމަށް ބުނެފައެވެ. މާލެ އައުން މިހާރު ރަނގަޅޭ ކިޔާފައި ފަހުން މާލެ ގެނައީ އެވެ. އާއްމުންގެ ބައިގަނޑު ރައިސް އަމީނަށް އަނިޔާކުރަން ފެށީ ސިފައިންގޭގައި ހުއްޓަ އެވެ. އެވަގުތު ރައީސްގެ އަތުގައި އޮތީ ބިޑިއަޅާފައި އެވެ. އަދި ކުރަމުން ގެންދިޔަ އަނިޔާ ހުއްޓުވާކަަށް ސިފައިން އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރި އެވެ.

ސިފައިންގެ ތެރެއިން އަނިޔާކުރަމުން ދަމާފައި ގެންދިޔައީ ގުޅަކުޅޭ ފަސްގަނޑަށެވެ. އެއީ މިހާރުގެ ސަލްޓަން ޕާކު ނުވަތަ ރަސްރަނި ބަގީޖާ އޮންނަ ސަރަހައްދެވެ. އެއިރު ސިފައިންގެ މައި ދޮރާށި ހުންނަނީ ސަލްޓަން ޕާކާ ދިމާލަށެވެ.

ގުޅަކުޅޭ ފަސްގަނޑުގައި އެތައް އިރެއް ވަންދެން ރަހުމްކުޑަކޮށް ރައީސަށް ތަޅާ އަނިޔާކުރިއެވެ. ބޮލުންނާއި ހަށިގަނޑުގެ އެތަން މިތަނުން ލޭ އަންނަވަރުކުރި އެވެ. އަނިޔާކޮށްފައި މާލެ ފަޅުގައި އޮތް ބައްތެއްޔަކަށް އެއްލާލި އެވެ.

ހަމައެދުވަހު ފަށްޖެހި އެނދެއްގައި  ބޮޑު ބަނޑޭރިގެއަށް އަމީން ދީދީ ގެންދިޔަ އެވެ. އަދި ވަގުތުން ވަގުތަށް ތަހުގީގު ނިންމި އެވެ. ޝަރީއަތް ނިމިގެން ދިޔައީ  އަމީން ކުށަށް “އިއުތިރާފް” ވުމުންނެވެ. އަދި އިއުތިރާފްވުމުން ކ. ގާފަރަށް އަރުވާލި އެވެ. ނަމަވެސް ހާލަތު ގޯސްވުމުގެ ސަބަބުން ވިހަމަނާފުއްޓަށް ބަދަލުކުރި އެވެ. އެއީ މިހާރުގެ ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސް ރިސޯޓެވެ. 

ދެކެވޭ ވާހަކަތަކުން ހާމަވެގެން ދަނީ އަމީން ދީދީ އެހާލަތުގައި އޮތް އިރުވެސް އެއްވެސް ސިއްހީ ފަރުވާއެއް ނުދޭކަމެވެ. އަދި ރައީސް އަމީން މަރުވެގެން ދިޔައީ އެރަށުގައި, ޒަހަމްތަކަށް ފަރުވާ ނުލިބުމުގެ ސަބަބުން ހާލަތު ގޯސްވުމުންނެވެ.

ކަންކަން މިހާ ހިސާބަށް ދިޔައީ ކިހިނެއް?

ރައީސް އަމީން ހަވަރަށް ދެވުނު ވަކި އެއް ސަބަބެެއް މެއިންސްޓްރީމް ނުވަތަ ރަސްމީ ތާރީހީ ލިޔެކިޔުންތަކުން ފެންނާކަށް ނެތެވެ. އެއީ އެކި މީހުން އެކަމުގެ ސަބަބުކަމުގައި ދެކެނީ އެކި ގޮތްގޮތްކަމަށް ވާތީ އެވެ. ބައެއް ތާރީހު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ދެކޭގޮތުގައި އަމީން ދީދީގެ ދައުރުގައި މީހުންނަށް ބޮޑެތި އަދަބު ދިނެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން ރާއްޖެއަށް ދުންފަތް އެތެރެކުރުން މަނާކުރުމާއި ދައުލަތުގެ ފައިސާއިން އިސްރާފްކުރުން ފަދަ ސަބަބުތައް ހިމެނެ އެވެ.

ގިނަ ތާރީހު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނާ ގޮތުގައި މިކަމުގެ ފަހަތުގައި ހުރީ އޭރުގެ ނައިބު ރައީސް, ވެލާނާގޭ އިބްރާހިމް ދީދީއާއި ކައިރީގައި ތިބި އެހެނިހެން މީހުންނެވެ. އެމީހުން ބަގާވާތްކޮށް ވެރިކަން ނިއުޅައިގަތީ އެވެ.

ބެލެވޭ ގޮތުގައި އަމީން ދީދީއާ މެދު އަދާވާތްތެރިކަން އުފެދިގެންއައީ ބޮޑު ތިލަދުންމަތީ ނުވަތަ އުތުރު ގަޑުބަޑުގައި އިބްރާހިމް ދީދީގެ އާއިލާގެ ބައެއް މެމްބަރުންނަށް އަމީން ދީދީ ވެރިކަމުގައި ބޮޑު އަދަބުތަކެއް ދިނުމުންނެވެ. 

އަމީން ދީދީ މަރާލުމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި އަނދިރި ބާބެކެވެ. އަދި މި ވާހަކައިން ދައްކުވައިދޭ އަނެއް ކަމަކީ ދިވެހިންގެ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 

ނޯޓް: އެމްވީ.ޕްލަސްގެ އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީގެ ދަށުން މި ލިޔުމުގައިވެސް މާތް ބަސް ބޭނުން ނުކުރާކަމަށް އަންގަމެވެ.