ރިޕޯޓު: ޕެންޝަން ނިޒާމް ރިފޯމްކުރަންޖެހޭ!

ރާއްޖޭގައި މި ވަގުތު އޮތް އެންމެ ބޮޑު އެއް ފަންޑަކީ ޕެންޝަން ފަންޑެވެ. އެ ފަންޑްގެ ޖުމްލަ 20 ބިލިއަން ރުފިޔާ އަށް ވުރެ މައްޗެވެ. އެ ފަންޑްގެ ބޭނުން ސަރުކާރަށް ވެސް ބޮޑެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ޕެންޝަން ނިޒާމުގައި އަދިވެސް ބޮޑެތި މައްސަލަތައް އެބަހުއްޓެވެ. އާންމު މީހާ އަށް އެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ލިބޭ ފައިދާ އިތުރުކުރަންޖެހެއެވެ.

ބޭރުގެ މާހިރުންގެ އެހީތެރިކަމާ އެކު ޕެންޝަން ނިޒމް އެކުލަވާލައި ވަކި އޮފީހެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެކަން ކުރަން ގާނޫނެއް ހަދައި އަމަލުކުރަން ފެށީ 2009 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އެ ފަންޑް އެކުލަވައިލުމުގެ މައިގަނޑު މަގުސަދެއްގެ ގޮތުގައި އޮތީ ދައުލަތުގެ އެކި އިދާރާތަކުން ވަކިވަކިން ހިންގަމުން އައި ޕެންޝަން ސްކީމްތައް އެއް ފުރާޅެއްގެ ދަށަށް ގެނައުމާއި ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އެ ފަންޑްގައި ބައިވެރިވުމުގެ ފުރުސަތު ދިނުމެވެ. އޭގެ ކުރިން ޕެންޝަނަށް ފައިސާ ދައްކަނީ ދައުލަތުން އެކަންޏެވެ. އެހެންކަމުން އޭގެ މަންފާ ވެސް ލިބެމުން އައީ ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކާއި ޕަބްލިކް ބައެއް ކުންފުނިތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. ނަމަވެސް ގާނޫނު ވުޖޫދަށް އައުމާ އެކު އާންމު ފަރުދުންނަށް ވެސް ޕެންޝަން ފަންޑްގައި ބައިވެރިވުމަށް ހުޅުވާލެވުނެވެ. އަދި ވަޒީފާ ދޭ ފަރާތްތަކެކޭ އެއް ވަރަކަށް އާންމު މީހާގެ މުސާރައިން ވެސް ފަންޑަށް ފައިސާ ކަނޑައެވެ.

advertisement

ޕެންޝަން ފަންޑްގެ ގާނޫނުގެ ތަރަހައިގެ ތެރެއިން ރިޓަޔަމަންޓްގެ އިތުރުން އާންމު މީހާ އަށް މި ވަގުތަށް ބަލާއިރު ދެ ބޭނުމަކަށް ފައިސާ ދޫކުރެއެވެ. އެއީ ހައްޖަށް ދިއުމަށް ފައިސާ ދެއްކުމަށާއި ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދުމަށެވެ. މީގެ އިތުރުން 15 ވަރަކަށް މުއައްސަސާ އިން އާންމު ޕެންޝަން ސްކީމްގެ ބޭރުން ހޭދަކުރެއެވެ. އެ ގޮތުން އެ މުއައްސަސާތަކުން ޕެންޝަން ސްކީމްގެ ބޭރުން ރިޓަޔަމަންޓް ޕޮލިސީތަކުގެ ގޮތުގައި އަހަރަކު 250 މިލިއަނެއްހާ ރުފިޔާ އެކި ފަރާތްތަކަށް ދޫކުރެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ރިޓަޔަކުރުމުން ގަނޑުކޮށް ދޫކުރާ ފައިސާ އާއި ބައެއް މުއައްސަސާތަކުން ދާއިމީ ގޮތެއްގައި ދޭ ޕެންޝަނެވެ. އެހެން ކަމުން ޕެންޝަން ނިޒާމެއް އެކުލަވައިލި ނަމަވެސް ހަގީގަތުގައި ޑަބަލް ޕެންޝަންގެ މައްސަލައަށް އަދި ވެސް އޮތީ ހައްލެއް ނައިހެވެ. 

މި އަހަރުގެ ކުރީކޮޅު ޕެންޝަން އޮފީހުން އިންތިޒާމްކޮށްގެން ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސްގައި ބޭއްވި މޯލްޑިވްސް ފައިނޭންސް ފޯރަމްގައި ރާއްޖޭގެ ޕެންޝަން ނިޒާމް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ހިންގުމާ ބެހޭ ގޮތުން ތަޖުރިބާކާރުން މަޝްވަރާކުރެއްވިއެވެ. އެ ގޮތުން ޕެންޝަން ނިޒާމް ވުޖޫދުކުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެއްވި ވޯލްޑް ބޭންކްގެ ލީޑް އިކޮނޮމިސްޓް ރޮބާޓް ޕެލެސިއޯސް ވަނީ ޕެންޝަން ނިޒާމް މިހާރު އޮތް ގޮތާ މެދު ފާޑު ވިދާޅުވެފައެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ޕެންޝަން ނިޒާމް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ޑަބަލް ޕެންޝަން ނުވަތަ އާންމު ޕެންޝަން ސްކީމްގެ ބޭރުން އެކި މުއައްސަސާތައް މެދުވެރިކޮށް ދޫކުރާ ޕެންޝަންތައް ހުއްޓާލަންޖެހޭ ކަމަށެވެ. އެ ގޮތުން ސިފައިންނާއި ފުލުހުންނާއި ޖުޑިޝަރީ އާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ފަދަ އެހެން މުއައްސަސާތަކުން ދޭ ޕެންޝަންތައް ހުއްޓާލައި ދެމެހެއްޓެނިވި އަދި މާލީ ބުރަ ކުޑަވާ ގޮތަށް ފިޔަވަޅުތައް އަޅަންޖެހޭ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. 

“އޭރު 2009 ވަނަ އަހަރު އެކުލަވާލި ޕެންޝަން ނިޒާމުގެ އަސާސްތަކާ މިހާރު ވަނީ ހިލާފުވެފައި. އެންމެ ފުރަތަމަ އައީ އޭގެ ދެތިން އަހަރު ފަހުން އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށް އެލަވަންސް ދޭން ފެށުން. އެ އަދަދު އޭރު ކަނޑައެޅީ ބޭސިކް ޕެންޝަނުން ލިބޭ އަދަދަށް ވުރެ ދެ ގުނަ އިތުރު އަދަދެއް،” ޕެލެސިއޯސް ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ.

ބައެއް ފަރާތްތަކުން ފާހަގަކުރާ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ޕެންޝަން ނިޒާމުން އާންމު މީހާ އަށް މިހާރަށް ވުރެ ބޮޑު ފައިދާއެއް ލިބޭނެ މަގުތައް ވެސް ހޯދައިދޭންޖެހެއެވެ. އަދި އެކަމަކީ މިހާރުގެ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ރިޔާސީ ކެމްޕެއިންގައި ވައުދުވެވަޑައިގެންނެވި ކަމެކެވެ. ކެމްޕެއިންގައި އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައި ވަނީ ޕެންޝަން ފަންޑްގެ ފައިސާ އިތުރު ކަންކަމަށް ބޭނުންކުރެވޭނެ ގޮތް ހައްދަވައިދެއްވާނެ ކަމަށެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު އޭރު ވިދާޅުވެފައި ވަނީ މިހާރު ގާނޫނު އޮތް ގޮތުން އުމުރުން 55 އަހަރު ނުވަތަ 65 އަހަރު ވުމުން ޕެންޝަން ސްކީމުން ލިބޭ އެއްޗެއް ލިބުނަސް ސާޅީހަކަށް އަހަރު މަސައްކަތްކޮށްފައި ރިޓަޔަކުރާ އިރު ލިބެންޖެހޭ ހިތްހަމަޖެހުން ނުލިބޭ ކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމެއްގައި އެކަން ބަދަލުކުރައްވައި ފަންޑް ފުޅާކުރެއްވުމަށް ޕްރައިވެޓް ސެކްޓާ އާއި ޓުއަރިޒަމް ސެކްޓާގައި ފަންޑުން އިންވެސްޓްކުރުމަށް މަގުތައް ހުޅުވާލައްވާނެ ކަމަށް އޭރު ވައުދުވެ ވަޑައިގެންނެވި އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމަށް އަހަރެއް ވާން ކައިރިވެފައިވާ އިރު މިހާތަނަށް އެ ބަދަލުތައް ސަރުކާރުން ގެނެސްފައި ނުވި ނަމަވެސް ޕެންޝަން ގާނޫނު އިސްލާހުކުރުމުގެ މަސައްކަތްތައް ކުރިއަށް އެބަ ދެއެވެ. 

މި ވަގުތަށް ބަލާއިރު ޕެންޝަން ފަންޑަށް ފައިސާ ޖަމާކުރަނީ އެ ފަންޑްގައި ބައިވެރިވާ މީހުންނާއި ވަޒީފާ ދޭ ފަރާތުންނެވެ. އެއީ ކޮންމެ މަހަކު އަސާސީ މުސާރައިގެ ހަތް ޕަސެންޓެވެ. އޭގެ އިތުރުން ދައުލަތުގެ ޓްރެޒަރީ ބޮންޑާއި ބައެއް ޕަބްލިކް ކުންފުނިތަކުގައި އެ ފަންޑުން އިންވެސްޓްކޮށް އެއިން ލިބޭ ފައިދާ އެ މީހެއްގެ އެކައުންޓަށް އަންނަނީ ޖަމާކުރަމުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އާންމު މީހެއްގެ އެކައުންޓްގައި ހުންނަ ފައިސާ އިން އޭނާ އަށް ލިބޭ މަންފާ ކުޑައެވެ. އުމުރު ދުވަހު އެއްކުރާ ފައިސާ އިން ހައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކުރުމަށާއި ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ފަންޑް ބޭނުންކުރެވުން ފިޔަވައި އިތުރު ކަމަކަށް ފައިސާއެއް ނުލިބެއެވެ. 

ޕެންޝަން ނިޒާމާ ގުޅިގެން އާންމުންގެ ގިނަ ޝަކުވާތަކެއް އެބަ ހުއްޓެވެ. އެއް ކަމަކީ އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށް ދޭ 5،000ރ. ގެ މައްސަލައެވެ. ބައެއް ފަރާތްތަކުން ފާހަގަކުރާ ގޮތުގައި އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރާ މީހާއެކޭ ތިރީހަކަށް އަހަރު މަސައްކަތްކުރާ މީހެކޭ އެއް ހަމައަކުން ޕެންޝަން ދިނުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި އެކި އިދާރަތަކުން ރިޓަޔަމަންޓް ޕޮލިސީގެ ދަށުން ދޫކުރާ ފައިސާ ލިބުނަސް އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހެއްގެ ގޮތުގައި ދޭ 5،000ރ. ދޭންޖެހޭނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އުމުރުން ދުވަސްވުމުން ދޭ 5،000ރ. އެ ޕެންޝަންގެ ތެރެއިން އުނިކުރެއެވެ. މިސާލަކަށް ޕެންޝަންގެ ގޮތުގައި 9،000ރ. ލިބޭ ނަމަ 65 އަހަރު ވިޔަސް ލިބެނީ 9،000ރ. އެވެ. އުމުރުން ދުވަސްވުމުން ދޭ 5،000ރ. ހިމެނެނީ އެ ފައިސާގެ ތެރޭގައެވެ. 

“މިސާލެއްގެ ގޮތުން 3،000 ރުފިޔާނަމަ އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންގެ ޕެންޝަންގެ 5،000 ރުފިޔާގެ ތެރެއިން 3،000 ރުފިޔާ އުނިކޮށް 2،000 ރުފިޔާ އާއި ރިޓަޔަމަންޓްގެ ގޮތުގައި ލިބޭ 3،000 ރުފިޔާއާއެކު މުޅި ޖުމްލަ އެ ފަރާތަކަށް ލިބިގެން ދަނީ 5،000ރުފިޔާ،” އެކަމާ ގުޅިގެން 2022 ވަނަ އަހަރު މޯލްޑިވްސް ނެޝަނަލް ޕާޓީ (އެމްއެންޕީ)ގެ ފަރާތުން މަޖިލީހަށް މައްސަލައެއް ހުށަހަޅުއްވަމުން އެ ޕާޓީގެ އޭރުގެ ޕީޖީ ލީޑަރު، ތިމަރަފުށީގެ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަބްދުﷲ ރިޔާޒް ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. 

އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށް ދޭ އިނާޔަތާއި ރިޓަޔާމެންޓް ޕެންޝަނަކީ މުޅިން ދެ އެއްޗަކަށް ވެފައި، މިއީ އިންސާފުވެރި ގޮތެއް ނޫން ކަމަށާއި އެހެންކަމުން އެ ގާނޫނު އަލުން މުރާޖައާކޮށް، ޕެންޝަންގެ ހައްގު އެންމެ ފުރިހަމައަށް ދިނުމަށް އެ މައްސަލާގައި ގޮވާލާފައި ވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މަޖިލީހުން ވަނީ އެ މައްސަލަ ބޭރުކޮށްލާފައެވެ. 

މީގެ އިތުރުން ބައެއް މުއައްސަސާތަކުން ގަނޑުކޮށް ފައިސާ ދޭ މައްސަލަ ވެސް ބޮޑެވެ. އެ ގޮތުން ބައެއް އިދާރާތަކުން ބައެއް މީހުންނަށް ރިޓަޔަމަންޓް ޕޮލިސީގެ ދަށުން މިލިއަނެއްހާ ރުފިޔާ ދީފައިވާ އިރު ދައުލަތުގެ ބައެއް އޮފީސްތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނަށް ރިޓަޔަކުރި ނަމަވެސް ގަނޑުކޮށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުލިބެއެވެ. އަދި ޕެންޝަންގައި ބައިވެރިވެފައިވާ އަމިއްލަ ފަރާތްތަކަށް ވެސް އެފަދަ އިނާޔަތެއް ލިބޭނެ އިންތިޒާމެއް ހަމަޖެހިފައެއް ވެސް ނެތެވެ. 

އަނެއް ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވެނީ ބިދޭސީންނަށް ފަންޑުން ގަނޑުކޮށް ފައިސާ ނެގޭނެ ގޮތް ފަސޭހައިން ހަމަޖެހިފައިވީ ނަމަވެސް ދިވެހިންނަށް އާރލީ ރިޓަޔަމަންޓްގެ ދަށުން ފައިސާ ނެގުމުގައި ހުރި ތަފާތުކުރުމެވެ. ފަންޑްގައި ބައިވެރިވާ ބިދޭސީންނަށް ފައިސާ ނެގޭ ގޮތަށް ގަވާއިދު އެކުލަވައިލީ 2018 ވަނަ އަހަރު އެވެ. އޭރު ގަވާއިދުގައި އޮތީ ރާއްޖެ ދޫކޮށް ދާން ބޭނުން ވެއްޖެ ހާލަތެއްގައި ތިން މަސްކުރިން ހުށަހެޅުމުން ފަންޑްގައި ހުރި ފައިސާ އެ މީހަކަށް ލިބޭނެ ކަމަށެވެ. އޭގެ ފަހުން މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެ ގަވާއިދު އިސްލާހުކޮށް ތިން މަސް ކަމަށް އޮތް ބައި އުނިކޮށް ކޮންމެ ވަގުތެއްގައި ވެސް އެ ފައިސާ ނެގޭނެ ގޮތަށް ގަވާއިދު ބަދަލުކޮށްފައި ވެއެވެ. އަދި ފަހުން ރާއްޖެ އައިސް އަލުން ބައިވެރިވެވޭ ގޮތަށް ވެސް ގަވާއިދު އިސްލާހުކޮށްފައި ވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދެ ވަނަ ފަހަރަށް ފަންޑުން ފައިސާ ނެގޭނީ 65 އަހަރު ވުމުން ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ވެއެވެ. ބިދޭސީއަކު މަރުވެއްޖެ ހާލަތެއްގައި އޭނާގެ ވާރިސުންނަށް ފަންޑްގައި އޭނާގެ ނަމުގައި ހުރި ހުރިހާ ފައިސާއެއް ހޯދުމަށް އެދެވޭނެ ކަމަށް ވެސް ގަވާއިދުގައި ވެއެވެ. ދިވެއްސަކު މަރުވެއްޖެ ނަމަ ވެސް ކޯޓު މަރުހަލާގެ ތެރެއިން ވާރިސުންނަށް މި ފައިސާ ލިބޭނެ މަގު ވަނީ ތަނަވަސްވެފައެވެ.

އާރލީ ރިޓަޔަމަންޓްގެ ދަށުން ދިވެހިންނަށް ވެސް ގަނޑުކޮށް ފައިސާ ނެގޭނެ ނިޒާމެއް ހަމަޖެހިފައި ވެއެވެ.  އެ މެންބަރެއްގެ އުމުރުން 55 އަހަރު ފުރުމުން ނުވަތަ އޭގެ ފަހުގެ ކޮންމެ ތާރީހެއްގައި ވެސް ޕެންޝަނަށް އެދެވިދާނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އާރލީ ޕެންޝަން ވިތްޑްރޯވަލް އަށް ޝަރުތު ހަމަވާނީ، އުމުރުން 55 އަހަރު ފުރޭއިރު ރިޓަޔަރމަންޓް ސޭވިންގްސް އެކައުންޓްގެ ބެލެންސް 22 އަހަރަށް ބަހާލުމުން، މަހެއްގެ މައްޗަށް، އެއިރެއްގައި ދެވޭ އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންގެ އަސާސީ ޕެންޝަންގެ އަދަދުގެ ދެ ގުނަ އަށް ވުރެ ބޮޑު އަދަދެއް ޖެހޭ ނަމައެވެ. އެ ހިސާބުން ބަލާ ނަމަ މިހާރު ދޭ 5،000ރ. ގެ ނިސްބަތުން 22 އަހަރަށް ބެލުމުން އެއީ ޖުމްލަ 2.6 މިލިއަން ރުފިޔާ ޖަމާގައި ހުރުމެވެ. މިއި ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ މަގާމުތަކުގެ މީހުންގެ ވެސް ޕެންޝަންގެ ޖުމްލަ އަރާނެ މިންވަރެއް ކަމަކަށް ނުބެލެވެއެވެ.

ޕެންޝަން އޮފީހުން ފާހަގަކުރާ ގޮތުގައި ޕެންޝަންގެ ގޮތުގައި ރައްކާ ކުރާ ފައިސާ ބޭނުން އިރަކު ނުނެގުމުގައި ވެސް ހިކުމަތްތަކެއް އެބަ ހުއްޓެވެ. ޕެންޝަން ލިބޭ އުމުރު ހަމަވުމުގެ ކުރިން ފަންޑުން ފައިސާ ނަގަން ފަށައިފި ނަމަ އިންވެސްޓް ކުރަން ލިބޭ މުއްދަތާއި އަދަދު މަދުވެ، ޕެންޝަނަށް ރައްކާ ކުރެވޭ ފައިސާއިން އެކަށީގެންވާ ޕެންޝަނެއް ފޯރުކޮށް ދިނުމަށް ހުރަސްއެޅުމަކީ އޭގެ ތެރެއިން ސަބަބެއް ކަމަށް ޕެންޝަން އޮފީހުން ފާހަގަކުރެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިކަމުގައި އާންމުންގެ ހިޔާލު ދެކަފި ވެފައި ވެއެވެ. ބައެއް މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި އުމުރު ދުވަހުގެ މަސައްކަތުން ރައްކާކުރާ ފައިސާ ނެގުމުގައި މިހާރު އޮތް ގޮތަށް ވުރެ ލުއި ގޮތްތަކެއް އޮންނަންޖެހެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ފަންޑްގެ މަންފާ ދިވެހިންނަށް މިހާރަށް ވުރެ ބޮޑަށް ލިބޭނެ ގޮތަކަށް މުރާޖައާކުރަންޖެހޭ ކަމަށް ދެކޭ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ. އަދި ޑަބަލް ޕެންޝަންގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާ ވެސް ހަމަހަމަ އުސޫލަކުން އިންސާފުވެރިކަމާ އެކު ދޫކުރެވޭނެ މަގުތައް ތަނަވަސްކޮށް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތަކަށް ކަންކަން ބަދަލުކުރަންޖެހޭ ކަމަށް ތަޖުރިބާކާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. އަދި ޕެންޝަން ފަންޑަކީ ހަމައެކަނި ދައުލަތަށް ދަތިވުމުން ފައިސާ ނަގަން އޮތް ފަންޑަކަށް ނުހަދައި އިތުރު ދާއިރާތަކުގައި އިންވެސްޓްކުރެވޭނެ މަގުތައް ތަނަވަސްކުރަންޖެހެއެވެ. އަދި ރައީސްގެ ވައުދުފުޅާ އެއްގޮތަށް ފަންޑްގައި ހުންނަ ފައިސާ ބޭނުންކުރެވޭނެ އިތުރު ގޮތްތައް ހޯދައިދީ މުޅި ޕެންޝަން ނިޒާމް ރިފޯމްކުރަންޖެހެއެވެ.