އިގްތިސާދީ ތާށިކަމުގައި އިމާރާތްކުރުމުގެ އިންޑަސްޓްރީ ފިތެނީ

ފާއިތުވެ ދިޔަ އަހަރުތަށް ހިމެނޭގޮތަށް ދައުލަތުގެ ދަރަނި އަދި ހަރަދު ބޮޑުވެ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ހާލަތު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ދަށްވުމުގެ ނަތީޖާ މިއަދު ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދުން ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ. ބޭރު ފައިސާ ވަންނަ މިންވަރު މަދު ނުވި ނަމަވެސް ދައުލަތަށް ލިބޭހާ ޑޮލަރެއް ބޭރުގެ ދަރަނި ދައްކަން ހޭދަކުރަން ޖެހުމުގެ ސަބަބުން، ޑޮލަރުގެ އަގު ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް މައްޗަށް ދިއުމުގެ ސަބަބުން ތަކެތީގެ އަގު ބޮޑުވެ، އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ހުރިހާ އިންޑަސްޓްރީއަކަށް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ވެސް އެންމެ ބޮޑަށް އަސަރުކޮށްފައިވާ އެއް އިންޑަސްޓްރީއަކީ ކޮންސްޓްރަކްޝަން އިންޑަސްޓްރީއެވެ.

އިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާ އަށް ހީނަރުކަން ކުރިމަތިވެފައިވާ މައިގަނޑު ސަބަބަކަށް ވެފައި ވަނީ ދައުލަތުގެ ހަރަދު ބޮޑުވެ ސަރުކާރުގެ ތަރައްގީގެ ގިނަ މަޝްރޫއުތަކެއް ހުއްޓިފައި ހުރުމެވެ. އަދި މާ ގިނަ އާ މަޝްރޫއުތައް ކުރިއަށް ނުގެންދިއުމެވެ. މީގެ އިތުރުން ކުރީގެ ސަރުކާރުތަކުގައި ހިންގި މަޝްރޫއުތަކުން ލިބެންޖެހޭ ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާ ނުލިބި ގިނަ ދުވަސްވުމަކީ ވެސް އިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރާ ކުންފުނިތަކަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ.

advertisement

ސަރުކާރުން ލިބެންޖެހޭ ލާރި ނުލިބޭ

އިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރާ ކުންފުންޏެއްގެ ވެރިއަކު ވިދާޅުވީ އެ ކުންފުންޏަށް ލިބެންޖެހޭ އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއް ސަރުކާރުން ނުދީ އޮތުމުން މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދިނުން ފަދަ ކަންކަން ކުރުމަށް ވެސް ދަތިވެފައިވާ ކަމަށެވެ. ކުންފުނި ދެމި އޮތީ އަމިއްލަ މަޝްރޫއުތައް ވެސް ހިންގާތީ ކަމަށާއި އެހެން ނޫން ނަމަ ބަނގުރޫޓްވީސް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

“އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ފައިސާ ދޫނުކުރާތާ ވެސް އެތައް ދުވަހެއް މި ވަނީ. ލިބޭނެ ދުވަހެއް ނޭނގޭ. ފިނޭންސުން އެއްޗެއް ހޯދުމަކީ ވެސް އެހާ އުނދަގޫ ކަމެއް. އެ މީހުން އިސްކަން ދެނީ އެކަން ކުރަން ތިބޭ މީހުންނަށް ވެސް މަންފާ ލިބޭ ކުންފުނިތަކަށް ކަމަށް އަޑު އިވެނީ،” އިމާރާތްކުރުމުގައި ގިނަ ދުވަސްވީ އެ ކުންފުނީގެ ވެރިޔަކު ވިދާޅުވިއެވެ.

ދައުލަތުގެ މަޝްރޫއުތައް ހުއްޓި އަދި ފައިސާ ލިބުން ދަތިވުން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އިމާރާތްކުރުމަށް ރާއްޖެއިން ބޭރުން އެތެރެކުރާ ސާމާނުގެ އަގު ވެސް އިންތިހާ އަށް ދަނީ އުފުލެމުންނެވެ. މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ތަކެތި އެތެރެކުރުމަށް ބޭނުންވާ ޑޮލަރު ނުލިބުމެވެ.

“ބޭންކަކުން ޑޮލަރެއް ނުލިބޭ. ދެން މި ޖެހެނީ ބްލެކް މާކެޓުން ގަންނަން. އިއްޔެ ޑޮލަރުގެ އަގު ހުރީ 19.20ރ. އަށް. ޑޮލަރު ގަންނަން ލިބޭ އަގު ބޮޑުވާ ވަރަކަށް ޝިޕްމަންޓްގެ އަގު މައްޗަށް ދާނެ. ތަކެތީގެ އަގު މައްޗަށް ދާވަރަކަށް އިމާރާތްކުރުމުގެ އަގު މައްޗަށް ދާނެ،” ކުރިން ވާހަކަ ދެއްކެވި ބޭފުޅާ ވިދާޅުވިއެވެ.

ތަކެތީގެ އަގަށް އަންނަ ބަދަލުތައް އަންދާޒާކުރަން ދަތި

އޭނާ ވިދާޅުވީ ތަކެތީގެ އަގަށް އަންނަ ބަދަލުގެ ސަބަބުން އިމާރާތްކުރުމަށް ދާ ހަރަދު ބޮޑުވިޔަސް ދިގު މުއްދަތަށް ކޮށްފައި ހުންނަ އެގްރީމެންޓްތަކަށް ބަދަލުނުގެނެވޭތީ ޖުމްލަ އަގުން ލިބޭ ފައިދާ ވެސް ކުޑަވާ ކަމަށެވެ. އަދި ހާއްސަކޮށް ސަރުކާރުގެ މަޝްރޫއުތަކަށް ބަރޯސާވެގެން ތިބި ކުންފުނިތައް އިނދެޖެހެމުންދާ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

“އަހަރެއް ދެ އަހަރަކަށް ކޮންޓްރެކްޓް މިހަދަނީ. އަގު ހަދަނީ އަގުތައް ބޮޑުވާނެ ކަމަށް ވެސް ވިސްނައިގެން. އެހެން ނަމަވެސް ޑޮލަރުގެ އަގަށާއި ތަކެތީގެ އަގަށް މި އަންނަ ބަދަލު މިހާރު އަންދާޒާކުރަން ވެސް ދަތި. އެހެންވީމާ އަގުން ލިބޭ ފައިދާ އެބަ ވަރަށް ބޮޑަށް ސްރިންކްވޭ. ބައެއް ފަހަރު ނުއަގުގައި ވެސް ބައެއް މަޝްއރޫއުތައް އެބަ ހިންގަންޖެހޭ،” އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

ސަރުކާރުގެ މަޝްރޫއުތައް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އިގްތިސާދު ހީނަރުވަމުން ދިއުމާއި ކުރިމަގުގައި ވާނެ ގޮތް ނޭނގޭތީ އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން ހިންގާ މަޝްރޫއުތައް ވެސް ހުރީ މަޑު ޖެހިފައެވެ. ބައެއް ބޮޑެތި ބިންތަކުގައި ރެއަލްއެސްޓޭޓްގެ އާ އިމާރާތްތައް ހަދަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް އާ މަޝްރޫއުތައް އިއުލާންކުރަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް ޖުމްލަ ގޮތެއްގައި އިމާރާތްކުރުމުގެ ގިނަ ކަންކަން ހުރީ މަޑުޖެހިފައެވެ.

އިގްތިސާދީ ހީނަރުކަމުގެ ސަބަބުން މި ވަގުތު ގޮންޖެހުންތަކެއް ހުރި ނަމަވެސް އިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާ އަށް އުންމީދު އެބަ އޮތެވެ. މާލޭ ސަރަހައްދުން އަލަށް ދޫކުރި ގޯތިތައް ހަވާލުކޮށް ނިމި އިމާރާތްކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބެން ފެށުމުން އިންޑަސްޓްރީ އަށް އާރޯކަށް ލިބޭނެ ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ތިބީ އުންމީދުކޮށްގެންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެކަން ހަގީގަތަކަށް ވާން އޮތީ އެކަމަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ލިބޭނެ މަގުތައް ވެސް ތަނަވަސްވެގެންނެވެ. އެ ބިންތަކުގައި އިމާރާތްކުރަން ފެށޭނީ އެކަން ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ލިބޭނެ ގޮތްތައް ސަރުކާރުން ވެސް ހަމަޖައްސައިދީގެންނެވެ. އަދި މިހާރަށް ވުރެ ކުޑަ އަގުގައި ލޯނު ވެސް ލިބޭނެ ގޮތް މެދުވެރިވެގެންނެވެ.