ރިޕޯޓް: ގެދޮރުވެރިޔާ ލޯނުން ބޯހިޔާވަހިކަމަށް އިންޤިލާބީ ބަދަލެއް ގެނުވާނެެ

ރާއްޖޭގައި އެންމެ ބޮޑު އެއް މައްސަލައަކީ ބޯހިޔާވަހިކަމެވެ. އިޖުތިމާއީ ގިނަ މައްސަލަތަކުގެ އަސްލަކީ ވެސް އެއްތަނެއްގައި ގިނަ ބަޔަކު ދިރިއުޅެން ޖެހުމެވެ. ހަމައެކަނި މާލެއަކު ނޫނެވެ. ބިން ނެތް، އަދި ބިން އޮވެމެ ގެދޮރު ބިނާކުރެވޭނެ ފަސޭހަ މަގެއް ނެތުމުގެ ސަބަބުން އާއިލާތައް އެއްތަނެއްގައި ތޮއްޖެހިގެން އުޅެންޖެހިފައިވެއެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަކީ ހުރިހާ ސަރުކާރަކުން ވެސް ކުރަމުން އައި މަސައްކަތެކެވެ. ނަމަވެސް މިހާތަނާ ޖެހެންދެން ވެސް މި ކަމުގައި އެކަށީގެންވާ ހައްލެއް ހޯދައިދެވިފައެއް ނެތެވެ. މި ހަފުތާގައި “ގެދޮރުވެރިޔާ ލޯން”ގެ ނަމުގައި މި ސަރުކާރުން ތައާރަފްކުރި ހޯމް ލޯން ސްކީމަކީ މި މިސްރާބަށް ވާސިލްވުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތުގައި މުހިންމު ފެށުމެކެވެ.

މައިންބަފައިންގެ ގޯތިން ތަންކޮޅެއް ނުލިބި އަދި ރަށުން ބިމެއް ވެސް ނުލިބި ވަކިން އުޅެވޭނެ ގޮތެއް ނެތުމަކީ ވެސް ގިނަ ބަޔަކު ކުއްޔަށް ތަންތަން ހިފައިގެން މާލެ ބަދަލުވުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބެކެވެ. “ގެދޮރުވެރިޔާ ލޯން”ގެ މައިގަނޑު މަގުސަދު އަމާޒުކޮށްފައި ވަނީ ރަށްރަށުގައި، ކުދި އާއިލާތަކަށް ވަކިން އުޅެވޭނެ ގެދޮރު ބިނާކުރުމަށް ނުވަތަ ނުހެދިފައި ހުރި ގޯތި ހެދުމާއި ގޯއްޗަށް އިތުރުނުކުރެވިފައި ހުރި ކޮޓަރިތައް އިތުރުކުރުމާއި ބާވެ ވީރާނާވަމުންދާ ގެތައް މަރާމާތުކުރުމަށް އެހީވުމެވެ. މި ލޯން ފަރުމާކޮށްފައި ވަނީ ވެސް މި ދެންނެވި އަސާސްތަކުގެ މައްޗަށެވެ.

advertisement

ހައުސިން ޑިވެލޮޕްމެންޓް ފައިނޭންސް ކޯޕަރޭޝަން (އެޗްޑީއެފްސީ) އިން ކުރިއަށް ގެންދާ މި ސްކީމްގެ ދަށުން ލޯން ދޫކުރުމަށް ހަމަޖައްސާފައި ވަނީ މިހާރު މާކެޓްގައި ކޮމާޝަލް ރޭޓްގައި ބޭންކްތަކުން ދޫކުރާ ލޯންތަކަށް ވުރެ ވަރަށް ކުޑަ އިންޓެސްޓެއްގައެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ބޭންކްތަކުގައި ހޯމް ލޯން ދޫކުރަނީ 10-15 ޕަސެންޓާ ދެމެދުގެ އިންޓަރެސްޓެއްގައެވެ. ނަމަވެސް “ގެދޮރުވެރިޔާ ލޯން” ދޫކުރުމަށް ހަމަޖައްސާފައި ވަނީ ހަ ޕަސެންޓްގެ އިންޓަރެސްޓެއްގައެވެ. މިއީ ވިޔަފާރިއަކުން ހިންގާ ލޯން ސްކީމަކަށް ވެފައި ރިކަވަރީ އާއި ފައިދާ އަށް ބަލާއިރު ވެސް ވަރަށް ކުޑަ މިންވަރެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ގިނަ ވެގެން 20 އަހަރު ދުވަހަށް ބަހާލައިގެން ފައިސާ ދެއްކޭނެ މަގު ތަނަވަސްވުމާއި އިކުއިޓީ އަށްވާ 20 ޕަސެންޓް ހަމަޖެއްސުމުގައި ފަސޭހަ ގޮތްތަކެއް އެޗްޑީއެފްސީން ވަނީ ވިސްނާފައެވެ. އަދި ގޯތި ފިޔަވައި އިތުރު އެއްޗެއް މޯގޭޖްކުރަން ނުޖެހުމަކީ ވެސް ގިނަ ބަޔަކަށް އޮތް ހިތްހަމަ ޖެހުމެކެވެ.

ބޭންކްތަކުގެ ކޮމާޝަލް ލޯންތައް މި ވަގުތު ހުރީ ރަށްރަށުގެ މީހުންނަށް ނެގޭނެ ފަދަ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. އިކުއިޓީ ބޮޑުވުމާއި ބިމާއި އިމާރާތްތަކުގެ އަގު ކުރުމުގައި މާލެ އާއި ރަށްރަށާ މެދު ގެންގުޅޭ ތަފާތުކުރުމާއި އަދި ހާއްސަކޮށް ލޯން އަނބުރާ ދެއްކޭނެތޯ ބެލުމަށް ވަޒަންކުރުމުގެ ގެންގުޅޭ މިންގަނޑުތަކުގެ ސަބަބުން އެފަދަ ލޯނެއް ލިބުމަކީ ރަށެއްގައި ދިރިއުޅޭ މީހަކަށް މަދުން ނޫނީ ނުވާނެ ކަމެކެވެ. ހާއްސަކޮށް ގެދޮރުގެ ޑިމާންޑް ނެތްތަނެއްގައި މިއީ ނާދިރުކަމެކެވެ. އެފަދަ ލޯނެއް ނެގޭނެ ފަދަ އާމްދަނީއެއް ލިބޭ މަދު ބަޔަކަށް ވެސް 12 ޕަސެންޓްގައި ލޯނު ނެގުމަކީ ވިޔަފާރި ބޭނުމަކަށް ނޫނީ ކުރަން ހެޔޮވާވަރުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. މާލެއަކާ އެއްގޮތަށް ތަންތަން ހަދައި ބޮޑު ކުލިން އެ ލޯނު ދެއްކޭނެ މަގު އޮތް ނަމަވެސް ރަނގަޅެވެ. ނަމަވެސް ރަށްރަށުގައި އެ ފުރުސަތެއް ވެސް ނެތެވެ. އެހެންކަމުން އެޗްޑީއެފްސީގެ މި ސްކީމަކީ އެތައް ގޮތަކުން ގިނަ ބަޔަކަށް ހުޅުވިގެންދާ ފުރުސަތެކެވެ.

އެޗްޑީއެފްސީގެ ލޯން ސްކީމް ތައާރަފްކުރުމާ ގުޅިގެން އެއްބަޔަކު އޭގެ ފަސޭހަތަކާއި ލުއިތަކާ މެދު ވާހަކަ ދެއްކި ނަމަވެސް ކަންބޮޑުވާ އަދި ހައްލު ހޯދަންޖެހޭ އެތައް ކަމެއް އަދިވެސް އެބަހުއްޓެވެ. ހާއްސަކޮށް މި ސްކީމްގެ ލިމިޓް 700،000ރ. އަށް ކަނޑައަޅާފައި ވުމަކީ ގިނަ ބަޔަކު ފާޑުކިޔާ ކަމެކެވެ. މައިގަނޑު ސަބަބަކީ މި ޒަމާނުގައި 1،200 އަކަފޫޓުގެ ގެއެއް އެއް ބުރިއަށް ހަދަން ވެސް އެއަށް ވުރެ ގިނައިން ހަރަދުވުމެވެ. އަނެއްކޮޅުން ރަށްރަށުގައި ވެސް މިހާރު އެއް ބުރިއަށް ގެ ހެދުމުގެ ބަދަލުގައި ގިނަ މީހުން އިސްކަންދެނީ ބުރިބުރި އަށް ގެ ނެގުމަށެވެ. އެއީ ކޮންމެހެން ކުއްޔަށް ދީ ނުވަތަ އެ ނޫން ވެސް ވިޔަފާރި ބޭނުނަކަށް ނޫނެވެ. މައިގަނޑު ގުޅިފައި ވަނީ ރަށްރަށުގައި ވެސް ބިން ނެތުމާއި އަދި މުސްތަގުބަލަށް ވިސްނައިގެން ދަރިންނާއި އެއް އާއިލާތަކެއް އެއްތަނެއްގައި އުޅެންޖެހިފައިވުމާ އެވެ. އެހެންކަމުން 700،000ރ. އަކީ އަލަށް އިމާރާތެއް އެޅުމަށް އެކަށީގެންވާ އަދަދެއް ނޫންކަމަށް ބައެއް ފަރާތްތަކުން ދެކެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން ހަ ޕަސެންޓްގައި ނަގާ ލޯނަށް 20 އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި 1.3 މިލިއަނެއްހާ ރުފިޔާ ދައްކަންޖެހުމަކީ ވެސް ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލަ އަށް ހައްލެއް ހޯދައިދިނުމަށް ކަމަށް ބުނެ ސަރުކާރަކުން ކުރަން ހެޔޮވާވަރުގެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް ދެކޭ މީހުން ވެސް އެބަ ތިއްބެވެ. ސަރުކާރަކުން ދޭ ލޯނަކަށް އިތުރު ފަސް ލައްކަ ރުފިޔާ ދައްކަންޖެހުން ގިނަ ބަޔަކަށް ހަޖަމްކުރަން ފަސޭހައެއް ނޫނެވެ.މީގެ އިތުރުން މަހަކު 5،000ރ. ދައްކަންޖެހުމަކީ ވެސް ރަށްރަށުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ފަސޭހަ ކަމެއް ނޫނެވެ. އާމްދަނީ ލިބޭނެ މާގިނަ ވަސީލަތްތަކެއް ރަށްތަކުގައި ގާއިމުކުރެވިފައި ނެތުމާއި ހާއްސަކޮށް ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ބޭނުންވެފައި ތިބި ގިނަ މީހުންނަކީ މަހެއްގެ މައްޗަށް ދިހަވަރަކަށް ހާސް ރުފިޔާގެ އާމްދަނީއަކުން ހަރަދުތައް ހަމަޖައްސައިގެން ދިރިއުޅެމުން އަންނަ ބަޔަކަށް ވުމުން މަހަކުން 5،000ރ. ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ހަރަދުކުރުމަކީ ދަތި ކަމަކަށް ވާނެކަމަށް ދެކެއެވެ. މުޅި މައްސަލަ އަށް ހައްލު ހޯދުމަށްޓަކައި ގެދޮރު އިމާރާތްކުރުމުގެ ލޯނުގެ ބަދަލުގައި ސަރުކާރުގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ސިޔާސަތުގެ ތެރެއިން އެ ފައިސާ ބޭނުންކޮށްގެން ގެދޮރު ނުވަތަ ހައުސިން ޔުނިޓް އެޅުމަށް ފަހު ހެޔޮ އަގެއްގައި ރައްޔިތުންނަށް ދޫކުރަންޖެހޭކަމަށް ދެކޭ މީހުންވެސް މަދެއް ނޫނެވެ.

ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ބައެއް ފަރާތްތަކުން ފާޅުކޮށްފައިވާ ހިޔާލުތަކަށް ބަލާއިރު ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ހުރިހާ ލޯނެއް ވެސް ހަ ޕަސެންޓަށް ދަށްކުރަންޖެހެއެވެ. ނުވަތަ ހަ ޕަސެންޓްގައި ލޯނު ލިބޭނެ މަގު ތަނަވަސްވާންޖެހެއެވެ. ހަމައެކަނި އަސާސީ ބޭނުންތައް ކިރިޔާ ފުދިގެން އުޅޭ ރަށްތަކުގެ މީހުންނަށް ވުރެ މި ވަގުތު ހެޔޮ އަގެއްގައި ލޯނުގެ ބޭނުން ޖެހިފައި ތިބީ މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށެވެ. އަސާސީ ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދުމަށް ނުވަތަ ފުރަތަމަ ފްލެޓް ގަތުމަށް ހަ ޕަސެންޓްގައި ލޯނު ލިބެންޖެހޭނެކަމަށް ގިނަ ރައްޔިތުންދެކެއެވެ،

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލަ އަށް ހައްލު ހޯދުމަށް މި ސަރުކާރުން ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް އެބަ ކުރެއެވެ. ސަރުކާރުގެ އަމާޒަކީ ދައުރު ނިމޭ އިރު 11،000 ހައުސިން ޔުނިޓް އިމާރާތްކުރުމެވެ. ނަމަވެސް މުޅި މައްސަލަ އަށް ހައްލު ގެނައުމުގައި ސަރުކާރަށް އަދިވެސް ގޮންޖެހުންތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. މިހާރު ފަށާފައިވާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މަޝްރޫއުތަކުން ކައުންސިލް ހައުސިން ފިޔަވައި ދެން ވިއްކާ ފްލެޓްތައް ވެސް އާންމު މީހާ އަށް ގަނެވެން އަންނަނީ އިންޓަރެސްޓް ކުޑަކޮށްގެންނެވެ. އެފޯޑަބަލް ހައުސިން އާއި މިޑްލް އިންކަމް ކެޓަގަރީ އަށް އަމާޒުކޮށްގެން ހިންގާ މަޝްރޫއުތަކުން ވެސް ފްލެޓް ގަނެވެން އަންނަނީ އިންޓަރެސްޓް ކުޑަކޮށްގެންނެވެ. މިހާރު ކޮމާޝަލް ރޭޓްގައި ބޭންކްތަކުން ދޫކުރާ ލޯނު ނަގައިގެން އެ ތަންތަން ގަތުމަކީ މިޑްލް އިންކަމް ކެޓަގަރީގެ މީހުންނަށް ވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެކިއުމިލޭޓެޑް އުސޫލުން 12 ޕަސެންޓްގައި ދޫކުރާ ލޯނަކީ ވޭނެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ލޯނު ދޫކުރުމަށް ގެންގުޅޭ އުސޫލްތައް ވެސް ބަދަލުކުރަންޖެހެއެވެ. މަހެއްގެ މައްޗަށް 60،000ރ. އަށް ވުރެ ބޮޑު އާމްދަނީއެއް ނުލިބޭ މީހަކަށް މިހާރު ބޭންކްތަކުން ހޯމް ލޯނެއް ދުލެއް ނުކުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ކޮންމެ ނަމެއް ކިޔާފައި ހައުސިން ސްކީމްތައް ހިންގިޔަސް މިވަގުތު އެ ތަންތަން ގަނެވޭނީ ބޮޑެތި މުއްސަނދިންނަށެވެ. މިޑްލް އިންކަމް ކެޓަގަރީގެ މީހުންނަށް ދެން ވެސް ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދޭނީ ދަރާ ވިކިގެންނެވެ. ސަަރުކާރުގެ ހިއްސާ އޮތް ބޭންކަށް މިކަން ނުވާ ނަމަ ސީދާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލަ އަށް ހައްލު ހޯދުމަށް އުފައްދާފައިވާ ބޭންކުން އެފަދަ ސްކީމްތައް މިހާރަށް ވުރެ ފަސޭހަކަމާ އެކު ލިބޭނެ ގޮތަކަށް ހިންގަންޖެހެއެވެ. ފަންޑް ހޯދަންޖެހެއެވެ.

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލައަށް ހައްލު ގެނައުމަށް ގެންގުޅެންޖެހެނީ ވަށާޖެހޭ ސިޔާސަތެކެވެ. މާލެ އަށް ތޮއްޖެހުން ކުޑަކުރަންޖެހެއެވެ. އެކަން ކުރެވޭނީ މާލެ އަށް ހިޖުރަކުރާ މީހުންގެ އަދަދު މަދުކޮށްގެންނެވެ. އެކަން ވާން އޮތީ ރަށްރަށުގައި ހުރި އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ރަނގަޅުކޮށް އިގްތިސާދު ފުޅާކޮށް ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތައް ތަނަވަސްކޮށްދީގެންނެވެ. މީގެ އިތުރުން “ގެދޮރުވެރިޔާ ލޯން” ފަދަ ސްކީމްތަކާއި ސޯޝަލް ހައުސިން އަދި ކައުންސިލް ހައުސިންގެ ސިޔާސަތުގެ ދަށުން ރަށްރަށުގައި ހައުސިން ޔުނިޓްތަކާއި ރޯހައުސް އަދި ފްލެޓްތައް އިމާރާތް ކުރަންޖެހެއެވެ. ސަރުކާރުގެ މިސްރާބު ރަނގަޅު ކަމަށް ބުނެވިދާނެއެވެ. އަދި މިފަދަ ސްކީމެއް އެކަށީގެންވާގޮތެއްގައި ހިންގޭނެ ނަމަ، ބޯހިޔާވަހިކަމަށް އިންޤިލާބީ ބަދަލުތަކެއް އަންނާނެކަމީ ޝައްކެއްވެސް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ.