މުޖުތަމަޢުގެ ޙާލަތު ދަށްވުން، ހައްލަކީ ކޮބައިބާ؟

ލިޔެފައިވަނީ ޑރ. އާސިޔަތް

ކޮވިޑުގެ ބަލިމަޑުކަމާއެކު އެތައްކަމެއް މިވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ. އާންމު ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް މިވަނީ އައިސްފައެވެ. ގިނަބައެއްގެ ވަޒީފާ ގެއްލި، ދިރިއުޅުމަށް ކުރަމުންއައި މަސައްކަތް ހުއްޓި، އާމްދަނީ ލިބޭނެ ގޮތެއްނެތި ބިކަވެފައިވާ ޢާއިލާތައް އިތުރުވެފައިވަނީ ކަންބޮޑުވާ މިންވަރަށެވެ. ރަށާ ކައިރީގައި ހިންގަމުންދިޔަ ރިޒޯޓްތައް ހުއްޓުމަކަށް އައިސް ކުދި ވިޔަފާރިތައް ހުއްޓި އަތްމަތި ދަތިވުމުގެ ސަބަބުން ދިރިއުޅުމުގެ ޙާލަތު މިވަނީ ދަށްވެފައެވެ. ކޮވިޑް19އިގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން އަޅާފައިވާ ފިޔަވަޅުތައް ދިގުލައި، ޢާންމު ދިރިއުޅުމުގެ ޙާލަތު ދަށްވެ، ނަފުސާނީ ގޮތުން ބަލިކަށިވެފައިވާ ރައްޔިތުންގެ ވޭނީ އާދޭހުގެ އަޑު މިވަނީ މުޅީ މުޖުތަމަޢުގައި ގުގުމާފައެވެ.

advertisement

މުޖުތަމަޢުގެ ހާލަތަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލާއެކު ދިރިއުޅުމުގެ ޒަރޫރީ ބޭނުންތަކުން މަހުރޫމުވެފައިވާ އެތައް ބަޔަކު ތިބޭނެކަމީ ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭ ހަޤީގަތެވެ. މިފަދަ މުޖުތަމަޢެއްގައި ނިކަމެތިން ގިނަވެ، ކުށްތަކަށް އަރައިގަންނަ މީހުން އިތުރުވެ، މުޖުތަމަޢުން ފެނިގެންނުވާނޭ ފަދަ ނޭދެވޭ އެތައް ކަމެއް ފެނިގެންދާނެކަމާމެދު ޝައްކެއްނެތެވެ. އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގެ ޒަރޫރީ ބޭނުންތައް ނުފުދި އަތްމަތި ދަތިވެ ބިކަހާލުގައި ޖެހިފައިވާ އެތައް ޢާއިލާއެއް މިއަދު މިދަނީ ފެންނަމުންނެވެ. އެހެނަސް ކޮވިޑު19އިގެ ބަލިމަޑުކަމަށް ނިމުން ގެނައުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތުގެ އަޑުގަދަވެ، މުޖުތަމަޢުގެ ހާލަތު މިވަނީ އެއްފަރާތްކޮށްލެވިފައެވެ.

ދިރިއުޅުމުގެ ޙާލަތަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން މުޖުތަމަޢުގެ ޙާލަތަށް ބަދަލު އަންނަކަމުގައި ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ހާމަކުރެއެވެ. މުޖުތަމަޢަށް އަންނަ މިފަދަ ބަދަލުތައް ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި އަތްމަތިދަތިވެ ފަޤީރުކަމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހުމަކީ ކުށުގެ ވެށްޓަށް މީހާ ހުށަހެޅި ކުށްކުރާ މީހުން މުޖުތަމަޢުގައި އިތުރުވެގެންދާނެ ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ގެވެށިއަނިޔާގެ އަމަލުތައް ގިނަވެ، މާރާމާރީއާއި ވައްކަމާއި ވިޔާނުދާ އެތައް ކަމެއް މުޖުތަމަޢުގައި އިތުރުވަމުންދާނެ ކަމުގައި ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ހާމަކުރެއެވެ. މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގެ ހާލަތަށް ބަލާއިރު މިކަމުގެ ސާބިތު ހެކި ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން މުޖުތަމަޢުގެ މިހާލަތު ބަދަލުކުރުމަށް އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރަންޖެހެއެވެ.

މީގެ ދެތިންދުވަސް ކުރިން އަޅުގަނޑާ ދިމާވި މިފަދަ ކަމެއް ހިއްސާކޮށްލާނަމެވެ. އަޅުގަނޑު ވަޒީފާ ނިންމާފައި ގެއަށްދިއުމުން މަންމަ ހޯދަން މީހަކު އައި ވާހަކަ ދަރިފުޅު ބުންޏެވެ. އެމީހާ ބުނީ ކީކޭތޯ ސުވާލުކުރުމުން ދަރިފުޅު ބުނީ އަމިއްލަ ވާހަކައެއް ހިއްސާކޮށްލަން ބޭނުންވާ ކަމަށާއި އަދި ފަހުން މަންމައާއި ބައްދަލުކުރަން އަންނާނެ ކަމަށެވެ. އެދުވަހު އެކަން މާބޮޑު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނުބެލީ އެގޮތަށް ބައްދަލުކުރަން މީހުން އައުން އާކަމަކަށް ނުވީމައެވެ. ގިނަފަހަރަށް ދިމާވަނީ ކޮންމެވެސް ބެލެނިވެރިއަކު އޭނާގެ ދަރިފުޅުގެ ވާހަކައެއް ހިއްސާކޮށްލަން އަންނަ އައުމަކަށެވެ. ޖެހިގެންއައި ދުވަހު އަޅުގަނޑު ގޭގައި ހުއްޓާ އަނެއްކާ ވެސް ކުރީ ދުވަހު އައި މީހާ ބައްދަލުކޮށްލަން އައިސް ހުރި ކަމަށް ދަރިފުޅު ބުނުމުން ނިކުމެ ސުވާލުކޮށްލީމެވެ. އެމީހާގެ އެދުމަކީ ބޮޑުބައްޔެއް ތަހައްމަލުކުރަމުންދާ މީހަކަށްވުމުން ބޭސްފަރުވާއަށް އެހީ ހޯދުމެވެ. އެހެނަސް ކަމާ ގުޅުން ހުރި ލިޔުންތައް ބަލާލަން ދޭން އެދުމުން ނެތްކަމަށް ބުނެ އެމީހާ ނިކުމެގެން ދިޔައީއެވެ. އަޅުގަނޑާ ދިމާވި މިހާދިސާ އެހެން ފަރާތްތަކާ ހިއްސާ ކުރުމުން އެނގިގެންދިޔައީ މިފަދަ އެތައް ކަމެއް އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ހިނގަމުންދާ ކަމެވެ.

ތިމާ އަމިއްލައަށް ބަލިވެގެންނާއި އާއިލީ މީހަކު މަރުވެގެން ވަޅުނުލެވިގެން އެހީ ހޯދަން ދާ މީހުންނާއި މަގުމަތިން މަޑުކުރުވައިގެން ފައިސާގެ އެހީއަށް އެދި އާދޭސްކުރާ މީހުން މިވަނީ އިންތިހާއަށް އިތުރުވެފައެވެ. ސޯޝަލްމީޑިއާގައި މިފަދަ ފަރާތްތަކުގެ ފޮޓޯ ހިއްސާކުރެވި އެމީހުން ފަޟީހަތްވެ، އިތުރު ނިކަމެތިކަމަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހުން ވެސް މިވަނީ ޢާންމުވެފައެވެ. ގެވެށި އަނިޔާ ލިބެމުންދާ ފަރާތްތަކާއި ކުޑަކުދިންނާއި އަންހެނުންނަށް ލިބޭ އަނިޔާތަކުގެ އަޑުވެސް އިންތިހާއަށް ގަދަވެފައިވާއިރު މިފަދަ އަޑުތައް އަހައި އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅު އެޅިގެންދާ މިންވަރު ނިސްބަތުން މަދެވެ. ހާލުގެ ދުލުން މުޖުތަމަޢު ގޮވައިލާ މިފަދަ އަޑުތައް ވެފައިވަނީ އިންފާރެއްލެވި، އެފާރުގެ ތެރޭގައި ތަޅުލެވި ބަނދެވިފައިވާ އަޑުތަކަށެވެ.

މުޖުތަމަޢުގައި ހިނގާ މިފަދަ ކަންކަމުގެ ވާހަކަތައް އެކަކު އަނެކަކަށް ދެއްކުމުން ނުވަތަ ސޯޝަލްމީޑިއާގައި ހިއްސާކޮށްލުމުން ޒިންމާ އަދާކުރެވުނީ ކަމަށް ގަބޫލުކޮށްގެން މިއަދު ތިބެވޭކަށް ނެތެވެ. މިފަދަ ފަރާތްތަކުން ފައިސާ ހޯދައިގެން އެފައިސާ ބޭނުންކޮށްގެން ވިޔާ ނުދާ ޢަމަލުތައް ހިންގާ މަންޒަރު ބަލަން ތިބުމުގެ ސަބަބުން އަދުގެ ޅަ ސިކުނޑިތައް ދަނީ މުޖުތަމަޢުން ފެންނަމުންދާ މިފަދަ ނޭއްގާނީ ޢަމަލުތަކުގެ ޝިކާރައަކަށް ވަމުންނެވެ. ލޯބިން ލޯބިދީގެން ބޮޑުކުރާ ތިމާގެ އަމިއްލަ ދަރިފުޅު މާދަމާ ނިކުންނަށް ޖެހޭ މި މުޖުތަމަޢަކީ އެ ދަރިފުޅަށް ރަނގަޅު ނަމޫނާ ފެނިގެންދާ ފަދަ މުޖުތަމަޢަކަށް ހެދުމަކީ ހަމަ ކޮންމެ ފަރުދެއްގެ ވެސް ވާޖިބެކެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ މިހާލަތުން އަރައިގަތުމަށްޓަކައި ކަންކަން ދިމާވާ ސަބަބުތައް ހޯދާބަލައި އެ ސަބަބުތައް ނައްތާލަން މަސައްކަތްކުރުމަށް އަވަސްވެގަންނަންޖެހެއެވެ. ބޮލުގެ ރިހުން ޕެނަޑޯލް ގުޅައަކުން ކަނޑުވާލެވުނަސް އަސްލު ސަބަބު ނުހޯދޭހާ ހިނދަކު ދާއިމީ ހައްލެއް އެ ރިހުމަކަށް ވެސް ނުލިބެއެވެ. ހަމަ މިބީދައިން މިވަގުތު އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ހިނގަމުންދާ ކަންކަން ހޯދާބަލައި އެކަންކަމާ މެދު ފުންކޮށް ވިސްނައި، މުޖުތަމަޢުގައި ހުރި އަސްލު މައްސަލަތަކަށް ހައްލެއް ނުހޯދޭހާ ހިނދަކު އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންވާ މަންޒިލާ ހަމައަށް ވާޞިލެއް ނުވެވޭނެއެވެ.

އަޅުގަނޑުގެ އިލްތިމާސަކީ މުޖުތަމަޢުގެ ހާލަތު ބަދަލުކުރުމަށްޓަކައި ވެރިންނާއި ވަކިވަކި ފަރުދުން އަމިއްލައަށް އިސްނަގައިގެން އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމެވެ. މިކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށް ހެޔޮ ވިސްނުންދެއްވައި އަޅުގަނޑުމެންގެ މަސައްކަތުގައި ބަރަކާތް ލައްވާށި. އާމީން!

ހިތަދޫ ސްކޫލުގެ ޕްރިންސިޕަލް ޑރ. އާސިޔަތު މުޙައްމަދު ދީދީ އަކީ އެޑިޔުކޭޝަން ދާއިރާ އިން ޕީ.އެޗް.ޑީ ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ ، ތަޢުލީމީ ދާއިރާއަށް ޚިދުމަތް ކުރުމުގައި 15 އަހަރު ހޭދަކޮށްފައިވާ ފަރާތެއް. އަދި އުނގަންނައިދިނުމާއި ގުޅުން ހުރި ކަންކަމުގައި ހޭލުންތެރި ކުރުމުގެ ސެޝަންތައް ހިންގުމުގެ ތަޖުރިބާއާއިއެކު އެކަމުގައި ޢަމަލީ ގޮތިން އުޅުއްވާ. ހަމައެހެންމެ އަންހެނުން ބާރުވެރިކުރުމަށް ވަކާލާތު ކުރައްވާ އެފަދަ ތަފާތު ހަރަކާތްތަކުގައި އަމަލީގޮތުން ބައިވެރިވާ ފަރާތެއްކަން ފާހަނގަ ކުރެވޭ