މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންަކުރުމާއި ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ހުރި ގުޅުން

ހެޕަޓައިޓިސް އަކީ ލިވާގެ އިންފްލެމޭޝަން އެވެ. މިއީ އޭ، ބީ، ސީ، ޑީ، އަދި އީ ލޭބަލް ކޮށްފައިވާ ވައިރަސްތަކުގެ އާއިލާއެއްގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. މިއީ ތަފާތު ޓޮކްސިން (މިސާލަކަށް ޑްރަގްސް ނުވަތަ އަލްކޮހޯލް)، އޮޓޯއިމިއުން ކޮންޑިޝަންސް، ނުވަތަ ޕެތޯޖަންސް (ވައިރަސް، ބެކްޓީރިއާ، ނުވަތަ ޕެރަސައިޓް ފަދަ ވައިރަސްތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް) ގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ.

ކޮންމެ ވައިރަހަކަށް ޓްރާންސްމިޝަން އަދި ޕްރޮގްނޯސިސް ގެ ރޫޓް އާއި ބެހޭ އިތުރު މައުލޫމާތު ހޯދުމަށް، ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ގެ ސެންޓާޒް ފޮ ޑިޒީޒް ކޮންޓްރޯލް އެންޑް ޕްރިވެންޝަން ޑިވިޝަން އަށް ޒިޔާރަތް ކޮށް، ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ގެ ޓްރާންސްމިޝަން އަދި ޕްރޮގްނޯސިސް ގެ ރޫޓް އާއި ބެހޭ ގޮތުން މައުލޫމާތު ހޯދާށެވެ. ހެޕަޓައިޓިސް ބީ (އެޗްބީވީ) އަދި ހެޕަޓައިޓިސް ސީ (އެޗް.ސީ.ވީ) އަކީ މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން ބައެއް ފަހަރު ރިސްކީ ބިހޭވިއަރސްގެ ޒަރިއްޔާއިން ފެތުރޭ އެންމެ އާންމު ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް އިންފެކްޝަން އެވެ. ހާއްސަކޮށް ޑްރަގް އިންޖެކްޓް ކުރާ މީހުންގެ މެދުގައި ހެޕަޓައިޓިސް ބީ (އެޗް.ސީ.ވީ) އަކީ ހެޕަޓައިޓިސް ބީ (އެޗް.ސީ.ވީ) އެވެ. އެޗްބީވީ ކްރޮނިކް އިންފެކްޝަން ގެ ޝިކާރައަކަށް 862،000 މީހުން ދިރިއުޅެމުންދާ ކަމަށް އަންދާޒާ ކުރެވޭއިރު، 2017 ވަނަ އަހަރު 22،000 އެއްހާ އެކިއުޓް އިންފެކްޝަން ރެކޯޑް ކުރެވިފައި ވެއެވެ.

2013-2016 ވަނަ އަހަރުގެ އަހަރީ އެވްރެޖްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް 2.4 މިލިއަން އެމެރިކާ މީހުން އެޗް.ސީ.ވީ އާއެކު ދިރިއުޅެމުންދާކަމަށް އަންދާޒާ ކުރެވޭއިރު، 2017 ވަނަ އަހަރު އެކިއުޓް އެޗް.ސީ.ވީ ގެ 44،700 އާ ކޭސް ފެނިފައިވާކަމަށް އަންދާޒާ ކުރެވެއެވެ. ހަގީގަތަކީ 2010 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އެމެރިކާގައި އެކިއުޓް އެޗް.ސީ.ވީ ގެ އައު ކޭސްތައް ވަރަށް ހަލުވިކަމާއެކު އިތުރުވެފައިވާކަމެވެ. އަދި އެންމެ ގިނަ ފަހަރަށް އިންޖެކްޝަން ޑްރަގް ބޭނުންކުރުމާ ގުޅިފައި ވަނީ އިންޖެކްޝަން ޑްރަގް ބޭނުންކުރުމާއެވެ. އެޗް.ސީ.ވީ ހުންނަ 4 މީހުންގެ ތެރެއިން 3 މީހުންނަކީ 1945 އާއި 1965.7 އާ ދެމެދު އުފަންވި ތުއްތު ކުދިންނެވެ.

ނަތީޖާ:

ފަރުވާ ނުކުރެވި ބާކީވެ، ހެޕަޓައިޓިސްގެ ސަބަބުން ސިރޯސިސް ޖެހުމަށް މަގުފަހިވެ، ޕްރޮގްރެސިވް ޑިޓާމިން އަދި ލިވާގެ މައްސަލައެއް ދިމާވެ އެވެ. އަދި މިއީ ހެޕަޓޯސެލިއުލާ ކާސިނޯމާ ކިޔާ ލިވަރ ކެންސަރުގެ ބާވަތެއް ވެސް ޖެހުމަށް މަގުފަހިކުރުވާ ކަމެކެވެ. ހަގީގަތުގައި އެޗް.ބީ.ވީ އަދި އެޗް.ސީ.ވީ އިންފެކްޝަންތަކަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ލިވަރ ކެންސަރުގެ ގާތްގަނޑަކަށް 65 އިންސައްތައާއި ގުޅިފައިވާ އިންފެކްޝަންތަކެކެވެ. މީގެ ތެރެއިން 50 އިންސައްތަ މައްސަލައަކީ ހަމައެކަނި އެޗް.ސީ.ވީ ގެ ސަބަބުން ދިމާވާ މައްސަލަތަކެވެ. ކުރިއަށް އޮތް 40 އަހަރާއި 50 އަހަރާ ދޭތެރޭގައި، ފަރުވާ ނުކުރެވި ހުރި ކްރޮނިކް އެޗް.ސީ.ވީ އިންފެކްޝަން ޖެހިފައިވާ އެއް މިލިއަން މީހުން އެޗް.ސީ.ވީ. އާއި ގުޅުން ހުރި ކޮމްޕްލިކޭޝަންތަކުގެ ސަބަބުން މަރުވުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑެވެ.

2012 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ހެޕަޓައިޓިސް ސީ ގެ ސަބަބުން މަރުވާ މީހުންގެ އަދަދު ވަނީ ރިޕޯޓް ކުރެވޭ އެހެން އިންފެކްޝަސް ޑިޒީޒަސް ތަކުގެ ތެރެއިން 60 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން މަރުވެފައެވެ.

އެމެރިކާގައި ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް އާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން އެމެރިކާގެ ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ހެލްތު އެންޑް ހިއުމަން ސާވިސަސް އިން ވަނީ 2017-2020 އަށް ނެޝަނަލް ހެޕަޓައިޓިސް އެކްޝަން ޕްލޭން އެކުލަވާލާފައެވެ. މި ޕްލޭންގައި ތިރީގައި މިދަންނަވާ ލަނޑުދަނޑިތައް ހާސިލްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ސްޓްރެޓެޖީތައް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ.

އާ ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް އިންފެކްޝަންތަކުން ދުރުކޮށްދޭ:

• މަރުވާ މީހުންގެ އަދަދު މަދުކޮށް ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ހުންނަ މީހުންގެ ސިއްހަތު ރަނގަޅުކުރުން.
• ވައިރަލް ހެލްތު ގެ ތަފާތުތައް ކުޑަކުރުން (ނަސްލީ، ނަސްލު، އާމްދަނީ، ޖިންސު، ފަދަ ތަފާތުތައް).
• ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސްގެ ޙަރަކާތްތައް ތަންފީޒުކުރެވެމުންދާ މިންވަރު ވިލަރެސްކޮށް، މޮނިޓަރކޮށް، ރިޕޯޓްކުރުން.

މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް އާއި ހުރި ގުޅުމަކީ ކޮބާ؟

މަސްތުވާތަކެއްޗާއި އަލްކޮހޯލް ބޭނުން ކުރުމުން ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑު މީހުން ވަރަށް ބޮޑަށް ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅެ އެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުން ކުރުމާ އެކު ކުރިމަތިވާ ރިސްކީ ޖިންސީ އަމަލުތައް ހިންގުމަކީ އެޗްބީވީ ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު އިތުރުކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. އަދި އެޗް.ސީ.ވީ މަދުވާ ކަމެކެވެ. ޑްރަގް (ޕީވައިޑީ) އިންޖެކްޓް ކުރާ މީހުންނަށް އެޗްބީވީ އަދި އެޗްސީވީ ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑެވެ. އެޗްބީވީ އަދި އެޗްސީވީ ޖެހިފައިވަނީ ޝެއާޑް ސުއިލާއި އެހެނިހެން ޑްރަގް ތައްޔާރީ އާލާތްތަކުންނެވެ.

މިކަމުގެ ސަބަބުން ބަލިޖެހިފައިވާ އެހެން މީހުންގެ ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ފްލުއިޑްތައް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލްވެއެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމުގެ ސަބަބުން ގިނަ ފަހަރަށް ގިސާސް ހިފުމަށް ހުރަސްއެޅޭތީ، ޕީ.ވައި.އައި.ޑީ އިން ތަކުރާރުކޮށް މި ރައްކާތެރި ނޫން އަމަލުތައް ކުރަމުން ގެންދާތީ، މިކަމުގެ ސަބަބުން ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު އިތުރުވެގެން ދެއެވެ.

އެއް ދިރާސާއަކުން ދައްކާގޮތުގައި އެޗް.ސީ.ވީ ޖެހިފައިވާ ޑްރަގް އިންޖެކްޓްކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އިތުރު 20 ވަރަކަށް މީހުންނަށް ބަލި ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑެވެ. އަދި މި އަވަސް ޓްރާންސްމިޝަން ފުރަތަމަ ތިން އަހަރުގެ ތެރޭގައި ފެތުރެނީ ފުރަތަމަ އިންފެކްޝަންގެ ތެރޭގައެވެ. ޑްރަގާއި އަލްކޮހޯލް ބޭނުންކުރުމަކީ ވެސް ސީދާ ގޮތުން ލިވާއަށް ގެއްލުންވެ، ދާއިމީ ލިވަރ ބަލީގެ ނުރައްކާ އިތުރުވެ، ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހިފައިވާ މީހުންގެ މެދުގައި ކެންސަރު ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުކަމެކެވެ. މިކަމުން ދައްކުވައިދެނީ ޕީޑަބްލިއުއައިޑީ އާއި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ އެހެން މީހުންގެ ގައިގައި ހެޕަޓައިޓިސް އިންފެކްޝަން ތައް އަވަހަށް ދެނެގަނެ ފަރުވާ ކުރުމަކީ މީހާގެ ސިއްހަތަަށާއި މުޖުތަމައުގެ ސިއްހަތަށް ވެސް އެންމެ މުހިންމު ކަންތައް ކަމެވެ.

ހެޕަޓައިޓިސް ހުންނަ މީހުންނަށް ޑްރަގް އިންޖެކްޓް ކުރާ މީހުންނަށް ސިއްހީ ގޮތުން ހުރި އަނެއް ގޮންޖެހުމަކީ ކޮބާ؟

ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް ގިނަ ފަހަރަށް އެއްފަހަރާ އެތައް ސިއްހީ ހާލަތެއް މެދުވެރިވެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ނަފްސާނީ ބަލިތަކާއި އެޗްއައިވީ/އެއިޑްސް ފަދަ ބަލިތައް ހިމެނެ އެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ސިއްހީ ހިދުމަތްދޭ ގިނަ ފަރާތްތަކެއްގެ އަޅާލުން ބޭނުންވެއެވެ. ބައެއް ފަހަރު މިއީ ކޯ-އިންސިގްލިން ޑިސްއޯޑާސް އޭ ވެސް ކިޔައެވެ. މާއްދާ ބޭނުންކުރުމުގެ ޑިސްއޯޑާ ޓްރީޓްމަންޓަކީ ޕީޑަބްލިއުއައިޑީ އަށް ވަރަށް މުހިންމު ފަރުވާއަކަށް ވާއިރު، މިއީ ހެޕަޓައިޓިސް ފެތުރުމުގެ ފުރުސަތު އިތުރުކޮށްދޭ ރިސްކީ ބިހޭވިއާތައް މަދުކުރެވިދާނެ ފަރުވާއެކެވެ. ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހިފައިވާ ޕޭޝަންޓުންނަށް އޯޕިއޯއިޑް ގެ އެޑިކްޝަނަށް ބޭސް ދީގެން ފަރުވާ ހޯދަމުންދާ ޕޭޝަންޓުންނަށް އެންޓިވައިރަލް ބޭސްބޭނުންކޮށްގެން ރައްކާތެރިކަމާއެކު ފަރުވާ ދެވިދާނެ ކަމަށް ދިރާސާތަކުން ދައްކައިފިއެވެ.

އެޗް.ސީ.ވީ ކެއާ ކުރިއެރުވުމަށްޓަކައި، އެން.އައި.ޑީ.އޭ އިން ދަނީ ކޭސް މެނޭޖަރުންގެ ބޭނުން ހިފައި، އެޗް.ސީ.ވީ ސްޕެޝަލިޓީ ކެއާ، ޕްރައިމަރީ ކެއާ، ސަބްސްޓެންސް ޔޫސް ޑިސްއޯޑާ ޓްރީޓްމަންޓް، އަދި ނަފްސާނީ ބަލިތަކަށް ފަރުވާދިނުމުގެ ހިދުމަތްތައް އެއްހަމަކުރުމަށް ކޯޑިނޭޓެޑް ކެއަާ މޮޑެލްތައް ބަލަމުންނެވެ. ހެލްތު ރިސޯސަސް އެންޑް ސާވިސަސް އެޑްމިނިސްޓްރޭޝަންގެ ރަޔަން ވައިޓް އެޗް.އައި.ވީ/އެއިޑްސް ޕްރޮގްރާމްގެ ދަށުން އެމެރިކާގައި ކުލަކުލައިގެ މީހުންގެ މެދުގައި ކޯ-އިންފެކްޝަނާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު އިތުރުކުރުމުގެ ގޮތުން ސިއްހީ ހިދުމަތްދޭ ފަރާތްތަކަށް އެޗް.އައި.ވީ/ހެޕަޓައިޓިސް ސީ އާއި ބެހޭ ހިލޭ، އޮންލައިން ކަރިކިއުލަމްއެއް ވަނީ އެކުލަވާލާފައެވެ. ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް އަށް ލިބެން ހުރީ ކޮން ފަރުވާތަކެއް؟

ކްރޮނިކް އެޗްބީވީ އަދި އެޗްސީވީ އިންފެކްޝަންގެ ފަރުވާއަށް ގިނަ ބޭސްތަކެއް ލިބެން ހުރެ އެވެ. ކްރޮނިކް އެޗްބީވީ އިންފެކްޝަނަށް ބަލާއިރު، އެންޓިވައިރަލް ގިނަ ބޭސްތަކެއް ހުރެއެވެ. ދާއިމީ ގޮތެއްގައި އެޗްބީވީ ޖެހިފައިވާ މީހުން، މި ބޭސްތަކުން ވައިރަސް ހިފެހެއްޓޭތޯ އާއި ލިވާއަށް ލިބޭ ގެއްލުން ނުވަތަ ކެންސަރަށް މި ބަލި ކުރިއަރަމުން ނުދާކަން ކަށަވަރު ކުރުމަށް އެއްހަމައެއްގައި މެޑިކަލް މޮނިޓަރިން ހަދަން ޖެހެ އެވެ.

ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހިފައިވާނަމަ ދެނެގަންނާނީ ކިހިނެއް؟

އެޗްބީވީ އަދި އެޗްސީވީ އިންފެކްޝަން ގެ އާ އަދަދުތައް ފަހަކަށް އައިސް ދަށްވަމުން އަންނަ އިރު، ދާއިމީ ހެޕަޓައިޓިސް އިންފެކްޝަން ހުންނަ މީހުންގެ އަދަދު ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވެ، ފަރުވާ ނުދެވި، ދާއިމީ ހެޕަޓައިޓިސް އިންފެކްޝަން ޖެހިގެން މަރުވާ މީހުންގެ އަދަދު ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. އެހެނީ ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް އަށް ސްކްރީން ކުރުން މިހާ މުހިންމުވަނީ ކީއްވެގެންކަން ފާހަގަކޮށް، މި ބަލި ލިވަރއަށް ގެއްލުންވާން ފަށައިފިހާ ހިނދަކު ގިނަ މީހުންނަށް ބަލި ޖެހިފައިވާކަން ނޭނގޭތީއެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމުގެ ތާރީހެއް އޮތް މީހުން އާންމު ގޮތެއްގައި މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާގައި ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުކަމަށާއި، މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާގައި ޖެހިފައިވާ މީހުން އެތަކެތި ބޭނުންކުރާނަމަ ސިއްހީ ހިދުމަތްދޭ ފަރާތާ މަޝްވަރާކުރަންވާނެކަމަށް އެ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.

ވައިރަލް ހެޕަޓައިޓިސް ޖެހިފައި ހުންނަކަން އެނގިއްޖެނަމަ ކުރާނީ ކީއްހެއްޔެވެ؟

ހެޕަޓައިޓިސް ހުރިކަން ޑޮކްޓަރުގެ ކިބައިން އެނގުމަށްފަހު، ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ވާނީ ވައިރަސްއާއި ބެހޭ އިތުރު މައުލޫމާތު ހޯދާށެވެ. ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމަކަށް އަހުލުވެރިވުމަކީ މި ވައިރަސް ސީރިއަސް ވިޔަ ނުދިނުމަށް ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މަސްތުވާ ތަކެތި ނުބުއިމަށާއި ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުން ނުކުރުމަށެވެ. އެއީ ތިބާގެ ލިވާއަށް އުނދަގޫވާތީއެވެ. ގިނައިން އަރާމު ލިބި، ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ކާނާ ކެއުމާއި ކަސްރަތު ކުރުން. ލޭ ހަދިޔާ ނުކުރުމާއި ރިސްކީ ބިހޭވިއާސްގައި ބައިވެރިނުވުން، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާއިރު ނުވަތަ ރައްކާތެރިނޫން ގޮތުގައި ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާއިރު ސުއިލް ޝެއާކުރުން ފަދަ ކަންކަމުން އެހެން މީހުންގެ ރައްކާތެރިކަމަށް ހުރަސްއެޅެނެ އެވެ.