ގުދުރަތީ ވެށި އަދި ރަށުވަންތަކަން ގުރުބާންކޮށްގެން ގެންނަ ތަރައްގީ!

ޅ. ނައިފަރުގެ މަގުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން މީހަކު މީސް މީޑިއާގައި ކޮށްފައި އޮތް ޝަކުވާއެކެވެ. ރަށުގެ ހާލަތު ބަޔާންކުރަން އޭނޭ ބޭނުންކުރީ މަގެއްގެ ކަނެއްގައި ވީލްބަރޯއެއްގެ މަތީގައި ޓިނުގަނޑެއްގައި އަވީލާފައި ހުރި ބަތްތަކެއްގެ ފޮޓޯއެކެވެ. ހަނި އެ މަގުގެ ދެ އަރިމަތީގައި ގަސްތައް ފެންނަން ހުއްޓެވެ. ކޮންމެ ގެއެއްގެ ދޮރުމަތީގައި ވެސް މިފަދަ ގަސްތަކެވެ. ގިނައީ ކޮޕީ ފަތް ކަހަލަ އާންމު ކެއުންތަކުގައި ވެސް ބޭނުންކުރެވޭ ކަހަލަ ގަސްތަކެވެ. ބައެއް ގޭގެ ދޮރުމަތީގައި ޖޯލިފަތި ވެސް ހުއްޓެވެ. އޭނާގެ ޝަކުވާއަކަށްވީ ވެހިކަލް ދުއްވާލާނެ ޖާގައެއް ވެސް ނެތީމައެވެ. އަދި އެ ޓިނުގަނޑުގައި ޖެހި އޭނާގެ ފައި ވެސް ހަލާކުވި ވާހަކަ ބުނެފައި އޮތެވެ.

ރަށެއްގެ ރަށު ވަންތަކަން ދައްކުވައިދޭ އެ ފޮޓޯ އާއި އެ ސްޓޭޓަސްގެ ތިރިން ރަނގަޅު ބަހުސެއް ފެށިފައި އޮތެވެ. އެއްބަޔަކަށް އެކަންވީ ވަރަށް ބޮޑު މައްސަލައަކަށެވެ. އެފަދަ ކަންކަން ވަނީ ޒިންމާދާރު ކައުންސިލެއް ނެތީމަ ކަމަށް ވެސް ބުނެފައި ވެއެވެ. ގޭދޮރުމަތީގައި ހުންނަ ގަސްތައް ކައުންސިލުން ނަގާތީ އެކަމަށް ވެސް ބައެއް މީހުން ނުރުހުން ފާޅުކޮށްފައި ވެއެވެ. ހައްލަކީ މަގުތަކުގައި ތާރު އެޅުން ކަމަށް ގަބޫލުކުރާ ބަޔަކު ވެސް ތިއްބެވެ. އެއަށް ރަށްދު ދީ ތަރައްގީއަކީ މީހާ އަށް އަންނަ އެއްޗެއް ކަމަށް ވެސް ބުނެފައި ވެއެވެ.

advertisement

މިއީ ހަމައެކަނި ނައިފަރާ ގުޅޭ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ރަށަކާ ގުޅުން ހުރި ވާހަކައެވެ. ރަށްރަށުގެ ތަރައްގީއަށް ހިންގާ މަޝްރޫއުތަކާ މެދު އަބަދު ވެސް ބަހުސްކުރެވޭ މައުލޫއެކެވެ. ތަރައްގީ ހޯދުމުގެ ނަމުގައި ހިންގާ މަޝްރޫއުތަކުގެ ސަބަބުން ގުދުރަތީ ވެއްޓާއި ރަށު ވަންތަކަން ގެއްލުވާލުމަކީ ތަރައްގީތޯ އަބަދު ވެސް ސުވާލުކުރެވެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ރަށްތަކަށް ކުރިމަތިވަމުންދާ ރަށްގިރުމާއި ފެން ލޮނުވުން ފަދަ މައްސަލަތަކުގެ އަސްލަކީ ތަރައްގީގެ ނަމުގައި ބިން ހިއްކުމާއި ބަނދަރުތައް ހެދުމާއި ފަޅު ކޮނުމަށް މުރަކައިގެ ގުދުރަތީ ތޮށިގަނޑު ހަލާކުރުމާއި އެ މަގުތަކުގައި ތާރު އަޅައި ބިމަށް ފެން ހިނދޭނެ ނިޒާމު ހަލާކުކޮށްލުން ކަމަށް ތިމާވެށީގެ ތަޖުރިބާކަރުން ދެކެއެވެ. އަދި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ހިންގުމުގައި ގުދުރަތީ އަދި ރަށު ވަންތައް ސިފަތައް ނުގެއްލޭ ގޮތަށް ހިންގުމަށް އަބަދު ވެސް އެ ފަރާތްތަކުން ދިޔައީ ގޮވާލަމުންނެވެ.

ނަމަވެސް ރާއްޖޭގައި މިފަދަ މަޝްރޫއުތައް ހިންގަނީ ރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ މައްސަލަތަކަށް ހައްލު ހޯދުމަށް އިސްކަން ދީގެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ ރަށްތައް އުފެދިފައިވާ ގޮތަށް ނުބަލައި ގުދުރަތީ އަދި ރަށުވަންތައް ސިފަތައް ގުރުބާންކޮށްގެންނެވެ.

ދިވެހީންގެ ވައްޓަފާޅިއަށް އަންނަ ބަދަލުތައް

ދިރިއުޅުމުގެ ވަށްޓަފާޅި އަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލުގެ ސަބަބުން ކުދި ކުދި ރަށްތަކުގައި ވެސް އެއްގަމު އުޅަނދުފަހަރު ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. އެހެންކަމުން މަގުތަކުގެ އަޑި ގުޑަންތަކުގެ ވާހަކަ ކުރިއަށް ވުރެ ބޮޑަށް ދެކެވެއެވެ. ވާރޭ ވެހިއްޖެ ނަމަ މަގުތަކުގައި ފެން ހެދޭތީ އެކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން ވެސް އޮވެއެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ ކުދިކުދި ރަށްތަކުގެ މަގުތަކުގައި ވެސް ތާރު އެޅުމެވެ. ރައްޔިތުންގެ އަޑު އަހައި ހަނި ގޯޅުތަކުގައި ވެސް ގާއަތުރަންވީއެވެ. ބިމަށް ފެން ހިނދެން އޮތް ގުދުރަތީ ނިޒާމު ހަލާކުކޮށްލަނީއެވެ.

ނަމަވެސް ހަގީގީ ތަރައްގީއަކީ އެއީ ހެއްޔެވެ. ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާތަކަށް އޮތް ހަމައެކަނި ހައްލަކީ އެއީ ހެއްޔެވެ؟

ޅ. ނައިފަރު ނުވަތަ ހިންނަވަރުގެ މަގުތަކުގެ މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަށް ބޮޑެތި މަގުތަކުގައި ތާރު އަޅައި އަދި ކުދި ގޯޅިތަކުގައި ގާއަތުރަންވީ އެވެ. ދެފަރާތުގައި އެހުރި ގަސްތައް ނަގައި ވެހިކަލްތަކަށް ފުރުސަތު ދޭންވީއެވެ. ނަމަވެސް މިއިން ކޮންމެ ކަމެއް ކުރާ އިރު އެ ރަށެއް އުފެދިފައި އޮތް ގޮތާއި އާބާދު ވެފައި އޮތް ގޮތާ މެދު ވިސްނާލުން ބުއްދިވެރިއެކެވެ. މި ރަށްތަކުގައި ގޯޅިތައް ހެދިފައި ހުރީ އެއްފަރާތުގައި ގެ އަނެއް ފަރާތުގައި ބަދިގެ ހުންނަ ގޮތަށެވެ. ޒަމާނަށް އައި ބަދަލާ އެކު ބަދިގެ ނަގައި ކޮޓަރިތައް ހެދިޔަސް ގޯޅި އޮންނަނީ ގެތައް ދެބައިވާ ގޮތަށެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ ހަމައެކަނި ގޯޅިތަކެއް ނޫނެވެ. ކެއިންބުއިމަށް ބޭނުންވާ ކޮޕީ ފަތް ފަދަ ގަސްތައް އިންދަން އޮތް ހުސް ބިންކޮޅަކީ ވެސް އެއީއެވެ. ހަވީރު ފިންޏަށް ކުދިވެރިން ނުކުމެ ކުޅެލަން އޮތް ތަނަކީ ވެސް އެއީއެވެ. ދުވަސްވީ މީހުން އެމީހުންގެ އުދާސްތައް ފިލުވާލަން ނުކުމެ މަޑުކޮށްލާނެ ޖޯލިފަތިތައް ބަހައްޓަން ވެސް އޮތީ ހަމަ އެ ގޯޅިތަކެވެ.

ތަރައްގީގެ ނަމުގައި އެ ގޯޅިތައް ސާފުކުރުމުން ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި މުޅިން ބަދަލުވާނެއެވެ. ވެހިކަލްތަކަށް ޖާގަ ދީފައި ދޮރު ތަޅުލަންވީ ހެއްޔެވެ؟ ކުދިވެރިން ކުޅެން ބޭނުން ނަމަށް ދާންވީ މާ ދުރުގައި އޮތް ޕާކަކަށެވެ. ގޯޅިތަކުގައި އެ ހުރި ޖޯލިތަކަކީ އިޖުތިމާއީ ގުޅުންތަކުގެ ހިއްސާއެކެވެ. އެ ޖޯލިތަކާއި އަށިތައް ނަގައި ގަސްތައް ކެނޑުމުން އެ ގުޅުންތައް ވެސް ބަލިކަށި ވަނީއެވެ. އާންމުން މަގުތަކަށް ނުކުމެ އުޅުން މަދުވުމުން ދެން ކަންކަން މަތީގަ އާއި އެކަހެރި ތަންތަނަށް ވެރިވެ ގަންނަނީ އެހެން ބައެކެވެ. އެތަންތަން ބަދަލުވަނީ މަސްތުގެ ހާލިތަކަށެވެ. ކުރިން ނަމަ އެ މަގުތަކުގައި އަބަދު ވެސް ހަރު މީހުން ތިބެއެވެ. އެހެންކަމުން މަގުތަކުގައި ސީސީޓީވީ ނެތަސް ކުދިވެރިން އުޅޭ ނޫޅޭ ގޮތް އެ މީހުންނަށް ފެނި ބަސް ކިޔައެވެ. ނަސޭހަތް ދޭނެ ކޮންމެ ވެސް މީހަކު މަގުމަތީގައި އަބަދު ވެސް އުޅެއެވެ. ނަމަވެސް ތަރައްގީގެ ނަމުގައި މީހުން އެކަހެރިކޮށް ގޭބަންދަކަށް ލުމުން ނުކުމެފައިވާ ނަތީޖާ ރަށްތަކުން ފެންނަން އެހުރީއެވެ.

ކޮމެންޓްތަކުގައިވާ ގޮތަށް ތަރައްގީއަކީ އިންސާނާއަށް އަންނަ އެއްޗެކެވެ. ރަށުގެ ގުދުރަތީ ފެށި ހަލާކުކޮށް ރަށުވަންތަ ސިފަތައް ނަގާލައި މުޅި ރަށް އަލުން ޕްލޭންކުރުމަކީ ކޮންމެވެސް މައްސަލަތަކެއްގެ ހައްލަކަށް ވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ ސަބަބުން އިޔާދަނުކުރެވޭނެ އެތައް ގެއްލުމެއް ވެސް ލިބެއެވެ. އަދި އެކަންކަން ގުރުބާންކޮށްފައި ގެންނަ ތަރައްގީއަކީ ހަގީގަތުގައި ވެސް ތަރައްގީ ހެއްޔެވެ؟