ތާރީހުގެ ތެރެއިން: ޗާގޯސް ނުވަތަ ފޯޅަވަހީގައި ދިވެހިން އުޅުނު ކަމަށް ކިޔައި އުޅޭ ސަބަބުތައް

ފޮޓޯ: ޗާގޮސްގެ ސޮލޮމޮން އަތޮޅު، 1937

ޗާގޯސް އައިލެންޑްސް ގައި ދިވެހިން އުޅުނުކަމަށް ބުނާ މީހުން އެހެން ބުނަނީ ސ. ހުޅުދޫ އަރާއިރަގޭ މާލިމީ މޫސާ ތައްޚާނު މީގެ ސަތޭކައެއްހާ އަހަރު ކުރިން ލިޔުއްވާފައިވާ ނިޔަމިފޮތުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޕޮޒިޝަން ލިޔެފައިވާ ގޮތަށް ބުރަވެއެވެ.

advertisement

އޭނާ ލިޔެފައިވަނީ —ފަޞްލު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޢަރްޟު ބުނާނަމެ ފޯޅަވަހީ ދަރަޖަ… އައްޑޫ ގަމު ދަގީގު… މަރަދޫ ދަގީގު… ހިތަދޫ ދަގީގު… ކޯއްޓޭ ދަގީގު—މިހެންނެވެ.

ފޯޅަވައްސާއި ދިވެހިންގެ ގުޅުންތަކާއިމެދު ޕިރާޑު ލިޔެފައިވާ ލިޔުންތަކުން، މަސްކަރަހެންސާއަށްވުރެ މާކުރީގައިވެސް ދިވެހިން އާއްމުގޮތެއްގައި ފޯޅަވައްސަށް އައިސްގޮސްވާކަން ކަށަވަރުވެއެވެ.

ފޯޅަވައްސަކީ ދިވެހި ރަސްގެފާނުގެ ހުކޫމަތުގެ ދަށުގައިވާ ރަށަކަށްވާތީ ވަކި މޫސުންމޫސުމުގައި މާލެއިން ރަސްމީ ގުރާބުތައް ފޯޅަވައްސަށް ފޮނުވަމުން އައި ވާހަކަ އާއި ފިރާޑު މާލޭގައި ހުރި ފަސްއަހަރުގެ ތެރޭގައި ކިތަންމެ ފަހަރަކު ރަދުންގެ އަމުރުފުޅަށްވެސް ފޯޅަވައްސަށް އޮޑިފަހަރު ފޮނުވިކަން އޭނާގެ ލިޔުންތަކުން އެނގެއެވެ.

ޕިރާޑު ރާއްޖޭގައި އުޅުނު ދުވަސްވަރު ރާއްޖޭގެ ރަސްކަލަކަށް ހުންނެވީ އުތީމު އިބްރާހިމް ކަލާފާނެވެ. އެ ރަސްގެފާނުގެ ވެރިކަމުގައި ފޯޅަވަހި ހޯދުމަށް ދެތިން ފަހަރަކު އޮޑިތައް ފޮނުއްވި ކަމަށް ޕިރާޑު ލިޔެފައިވެ އެވެ.

ކުރީޒަމާނު ދިވެހިން ބުނާގޮތުން ވިލާތު ދޮންމީހުން ފޯޅަވައްސަށް އަރައި އެތާގައިތިބި ދިވެހިން މަރައި ހުސްކޮށްލީއެވެ.

ރިއާސީ ގަޑުވަރު މުލީއާގެއިން 2010 ވަނަ އަހަރު ފެނުނު ފޮށިގަޑެއްގެ ތެރޭގައި ފޯޅަވައްސާއިބެހޭ ބައެއްކަހަލަ ލިޔުންތައް ހުރި އެވެ. އެއީ ދިވެސް އަކުރުން ލިޔެފައިވާ ލިޔުންތަކެއް ކަމަށްވެއެވެ. ފޯޅަވަހީގައި އައްޑޫ ބައެއް ތަންތަނާއި އާއިލާތަކަށް ވަގުފުކުރެވިފައިވާ ބިންތަކެއް ހުރިކަމަށް ދަލީލުކުރާ ލިޔުންތައް މީގެތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. ގަމު މާމިސްކިތަށް ވަގުފުކުރެވިފައިވާ ބިމެއްގެ ވާހަކަވެސް އެލިޔުންތަކުގައި އޮވެއެވެ.