ރިޕޯޓު: ޔޫރަޕްގެ ކުންޏާ ހަވާލުވާ ވަރަށް ވުރެ ރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި ނާޒުކު!

ޔޫރަޕުން ސްރީ ލަންކާ އަށް 2017 އާއި 2019 ވަނަ އަހަރާ ދެމެދު 263 ޓަނުގެ ކުނި އެތެރެކޮށްފައި ވެއެވެ. މި ކުނި ކޮންޓެއިނަރުތައް އެތެރެކުރީ ގާނޫނީ ހުދޫދުގެ ތެރެއިންނެވެ. އޭގެ ލޭބަލްއަކަށް ޖަހާފައި ވަނީ “ބޭނުންކޮށްފައިވާ ރަޖާ، ކާޕެޓް އަދި ރަގް” ކަމަށެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މި ލޭބަލްއަކީ ހަމައެކަނި ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކުގެ ލޮލުގައި އެޅުވި އަނދުނެވެ. ކޮންޓެއިނަރުތަކުގެ އެތެރެ ބަލާ ފާސްކުރި އިރު ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހުރީ ލަންކާގެ ގާނޫނުތަކުގެ ތެރެއިން ވެސް ހުއްދަ ނުކުރާ ފަދަ ކުނި ބުންޏެވެ.

އޭގެ ތެރޭގައި ނުރައްކާތެރި ބަޔޯވޭސްޓާއި ހޮސްޕިޓަލްތަކުން ނައްތާލާ ތަކެތި ވެސް ހިމެނެއެވެ. އެވަރުން ނިމުނީއެއް ނޫނެވެ. އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ މޯޗަރީތަކުން އުކާލާ އިންސާނުންގެ ހަށިގަނޑުގެ ބައިތައް ވެސް އެ ކުނިތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. އެންމެ ފަހުން މައްސަލަ ބޮޑުވެގެން އެތައް ދުވަހެއްގެ ކޯޅުންތަކާއި މަޝްވަރާތަކަށް ފަހު މި އަހަރުގެ ކުރީކޮޅު އެ ތަކެތި ވަނީ އަނބުރާ ފޮނުވާލާފައެވެ.

advertisement

ރާއްޖެއަށްވެސް މިހާލުޖެހޭނެތަ؟

ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ އެންމެހާ ކަންކަން ކަނޑައެޅުމަށް ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ވެސް ދާދިފަހުން ވަނީ ބިލެއް ފާސްކޮށްފައެވެ. އަދި މި ބިލު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވަނީ އިއްޔެ ތަސްދީގުވެސްކޮށްފައި އެވެ. އެ ބިލްގައި ރަނގަޅު ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ހުރި ނަމަވެސް ތިމާވެށީގެ ކަންކަމުގައި އަޑުއުފުލާ ފަރާތްތަކުން ކަންބޮޑުވުން ވަނީ ފާޅުކޮށްފައެވެ.

އެ ފަރާތްތަކުގެ ވެސް ކަންބޮޑުވުމަކީ ލަންކާ އާއި އޭޝިޔާ އަދި އެފްރިކާގެ ބައެއް އެހެން ގައުމުތަކަށް ވެސް ދިމާވަމުންދާ ފަދަ ގޮތެއް ރާއްޖެ އަށް ވެސް ކުރިމަތިވެދާނެތީއެވެ. ޔޫރަޕް ގައުމުތަކުގެ ކުނި ރާއްޖެ އަށް ވެސް އެތެރެކުރުމުގެ ހަނިފުރުސަތެއް ނަމަވެސް ގާނޫނުން ލިބިދިނުމަކީ މި ނާޒުކު ރާއްޖޭގޭ ތިމާވެއްޓަށް ލޯބިކުރާ އެއްވެސް މީހަކު ރުހޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

މަޖިލީހުގެ މި އަހަރުގެ އެންމެ ފަހުގެ ދައުރު ނިންމާލަމުން ފާސްކުރި އެ ބިލްގެ 44 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ބުނެފައި ވަނީ “މިނިސްޓްރީން ދޫކޮށްފައިވާ ހުއްދައެއް އޮވެގެން މެނުވީ، އެއްވެސް ފަރާތަކުން އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ކުންޏެއް ދިވެހި ރާއްޖެ އަށް އެތެރެކޮށްގެން ނުވާނެ” ކަމަށެވެ. އެ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ބުނެފައި ވަނީ މި މާއްދާގެ (ހ)ގެ ދަށުން ކުނި އެތެރެކުރުމުގެ ހުއްދައަކަށް އެދުމުން އެފަދަ ހުއްދައެއް ދޫކުރަން ވާނީ މިނިސްޓްރީން ހަދައި އާންމުކޮށް ޝާއިޢުކުރާ ގަވާއިދަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީން” ކަމަށެވެ.

ގާނޫނު ކިތަންމެ ހަރުދަނާވިޔަސް ލޫޕްހޯލް ހޯދޭނެ

ރާއްޖެ އަށް ކުނި އެތެރެކުރުމުގެ ފުރުސަތު ގާނޫނަކުން ލިބިދިނުމަކީ ވެސް ބިރުވެރިކަމެކެވެ. ކިތަންމެ ފުރިހަމަ ގާނޫނެއް ނުވަތަ ގަވާއިދެއް އޮތް ނަމަވެސް އެ ގާނޫނާއި ގަވާއިދުތަކުގެ ބާގަނޑުތައް ހާވައިގެން ފައިދާ ނަގާ ފަރާތްތައް ތިބޭނެއެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގައި ވެސް އަދި ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކުގައި ވެސް ތަޖުރިބާކުރަންޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ. ލަންކާ އަށް ވެސް ކުނި އެތެރެކުރެވެނީ ހަރުކަށި އުސޫލްތަކެއްގެ ދަށުންނެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ ނަޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައި އެކަން ކުރަން ތިބޭ މީހުންގެ ފަރުވާކުޑަކަމާއި އަދި ރިޝްވަތާއި ނުފޫޒުގެ ތެރެއިން ގާނޫނުން އެ ލިބިދޭ ކުޑަކުޑަ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެން މި ނާޒުކު ތިމާވެށި ހަލާކުވެދަނެ ފަދަ ކުޑަކުޑަ ކަމަކަށް ވެސް ޖާގަ ދީގެން ނުވާނެ ކަމަށް ތިމާވެށީގެ ހައްގުގައި މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކުން ސަރުކާރަށް ގޮވާލާފައި ވެއެވެ.

ސޭވް މޯލްޑިވްސް ކެމްޕެއިން އާއި ޒީރޯ ވޭސްޓް މޯލްޑިވްސް އާއި އަދި ޓްރާންސްޕޭރެންސީ މޯލްޑިވްސް ހިމެނޭ ގޮތަށް 17 ޖަމިއްޔާއަކުން ގުޅިގެން ވަނީ ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ ބިލްގައި ހުރި ކަންބޮޑުވުންތަކާ ދެކޮޅަށް ބަޔާން ނެރެފައެވެ. އެ ފަރާތްތަކުން ބުނެފައި ވަނީ އެފަދަ ބިލެއް އެކުލަވާލައި ފާސްކުރި އިރު އެ ފަރާތްތަކާ މަޝްވަރާ ވެސް ކޮށްފައި ނުވާ ކަމަށެވެ. އަދި އެހެން ގައުމުތަކުގެ ކުނި އުކާލާ ކުނިގޮނޑަކަށް ރާއްޖެ ނުހެދުމަށާއި އެ ފުރުސަތު ނުދީ ގާނޫނު ތަންފީޒުނުކުރެއްވުމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހަށް އެ ޖަމިއްޔާތަކުން ވަނީ ގޮވާލާފައެވެ.

މި ބިލްގައިވާ ގޮތުން ތަސްދީގުކޮށް ގެޒެޓްކުރާތާ ހަ މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ގަވާއިދުތައް ހަދަންޖެހެއެވެ. އަދި  ކުނި މަދުކުރުމުގެ ގައުމީ ސިޔާސަތަކާއި މާސްޓާޕްލޭނެއް އެއް އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެކުލަވާލަންޖެހެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ކުނި މަދުކުރުމަށް ބާރު އެޅުމުގެ ގޮތުން އެ ފަދަ ފަރާތްތަކަށް އިނާޔަތް ދޭނެ ގޮތުގެ ޕްލޭނެއް ވެސް އެކުލަވާލައި އާންމުކުރަންޖެހެއެވެ.

މި ބިލާ މެދު ހުރި ކަންބޮޑުވުންތަކާ ގުޅިގެން ތިމާވެއްޓަ ބެހޭ ވަޒީރު އައިމިނަތު ޝައުނާ ދާދި ފަހުން ވިދާޅުވެފައި ވަނީ ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ ބިލް ތަސްދީގުކުރެއްވި ނަމަވެސް ރާއްޖެ އަށް ކުނި އެތެރެކުރުމުގެ ހުއްދަ ނުދެއްވާނެ ކަމަށެވެ. މިނިސްޓަރު މިހެން ވިދާޅުވި ނަމަވެސް ގާނޫނަކުން އިހްތިޔާރެއް ދީފައިވާ ނަމަ އެއީ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނެގުމަށް ހުޅުވިގެންދާ ދޮރެކެވެ. ޖަމިއްޔާތަކުގެ ވެސް ކަންބޮޑުވުމަކީ އެއީއެވެ.

ތިލަފުށީގެ މަޝްރޫއުއިން ހައްލެއް އެބައޮތްތަ؟

ރާއްޖެއަކީ މިހާރު ވެސް ކުނީގެ މައްސަލަ އިންތިހާ އަށް ބޮޑު ގައުމެކެވެ. ގައުމީ ނިސްބަތުން އުފައްދާ ކުނީގެ އަދަދު އިންތިހާ އަށް އިތުރުވެފައިވާ އިރު ކުނި މެނޭޖްކުރުމުގެ އެކަށީގެންވާ ހައްލެއް އަދިވެސް ވަނީ ނުހޯދިއެވެ. ބައިނައްލަގުވާމީ ފަރާތްތަކުގެ އެހީގައި ތިލަފުށީގައި މިހާރު ފަށާފައިވާ މަޝްރޫއަކީ ރާއްޖޭގެ ކުނީގެ މައްސަލައަށް ލިބޭނެ ވަރަށް ބޮޑު ހައްލެއް ކަމަށް ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކުން ވަނީ ބުނެފައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މިއީ ހަމައެކަނި މާލެ ސަރަހައްދަށް އޮތް ހައްލެކެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކުދި ރަށްތަކުގައި އަދިވެސް ކުނި ނައްތާލެވޭނެ އިންތިޒާމެއް ނެތި ގޮނޑުދޮށަށް ކުނި ދަނީ އަޅަމުންނެވެ. ރިސޯޓްތަކުން ކުނި ނައްތާލަށް ކުރަންޖެހޭ ހަރަދު ބޮޑުވުމުން ކަނޑަށް ކުނި އެޅުން ވެސް އޮތީ ނުހުއްޓުވިފައެވެ. ތިލަފުށީ ތަރުތީބުވަމުން އައި ނަމަވެސް އަދިވެސް އެ ރަށުން ދޫވެގެންދާ އެތައް ބައިވަރު ކުންޏެއް ކަނޑުގެ ތެރެއަށް، މޫދުގެ ތެރެއަށް ނުކުމެގެން އެބަދެއެވެ.

މިފަދަ ނާޒުކު ހާލަތެއް އޮތް އިރު ބޭރުން ކުނި އެތެރެކުރެވޭނެ ގޮތަކަށް ގާނޫނެއްގައި ލިޔުމަކީ ރާއްޖެއިން ތިމާވެއްޓާ މެދު ގެންގުޅޭ ސިޔާސަތާ ވެސް މުޅިން ދެކޮޅު ކަމެއް ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ދެކެއެވެ. ތިމާވެއްޓަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން މުސްތަގުބަލުގައި ނެތިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމުގެ ބިރު އޮތް ގައުމަކުން އެހެން ގައުމެއްގެ ކުނިތަކާ ހަވާލުވާނެ ފަދަ ދުވަހެއް އަންނާނެ ގޮތަށް ގާނޫނުގައި ލިޔުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި ތިލަފުށީގައި ހިންގާ މަޝްރޫއަށް ބޭނުންވާ ވަރަށް ކުނި ނުލިބި ބޭރުން ކުނި އެތެރެކުރަންޖެހޭ ފަދަ ހާލަތަކަށް ގޮސް ހަމައެކަނި މަޝްރޫއެއްގެ ފީސިބިލިޓީ ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި ވެސް ގާނޫނުން އެ ފުރުސަތު ދިނުމަކީ މި ނާޒުކު ތިމާވެއްޓާ މެދު ކިރިޔާ ވެސް ކުލުނެއް ހުރި ބަޔަކު ރުހޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ޔޫރަޕާއި ތަރައްގީވެފައިވާ ގައުމުތަކުގެ ކުންޏާ ހަވާލުވެވޭ ވަރަށް ވުރެ ރާއްޖޭގެ ތިމާވެށީ ނާޒުކެވެ.