ތާރީހުގެ ތެރެއިން: ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމާއި ރަނިކަމުގެ ތާރީހުގައި އަންހެނުންގެ ނުފޫޒު

މީލާދީން ފުރަތަމަ ސާސްކަފުގެ ތެރޭގައި ބޭރުގެ ލިޔުންތެރިއެއް ކަމަށްވާ އިދްރީސީގެ ލިޔުއްވުމުގައި އެ ޒަމާނުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުޅުއްވި ރަނިކަމަނާގެ ވާހަކަ ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ. އެއީ “ދަމަހާރު” ނުވަތަ “ދަމަހަރާ” އޭ ކިޔުނު ރަނިކަމަނާއެކެވެ.

ބޭރުގެ ލިޔުންތެރިންގެ ލިޔުންތަކުންނާއި ރާއްޖޭގެ ތާރީހާއި އާދަކާދައަށް ބަލާއިރު ދިވެހީންގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަކީ މިންތީގެ ހަމަހަމަކަން އޮތް ދެ ޖިންސްގެ ތެރޭގައި ހިނގަމުން އައި ވެރިކަމެއްކަމަށް ބުނެވެން އެބައޮތެވެ.

advertisement

ޒަމާންވީ ޗައިނާގެ ލިޔުމުން ފެންނަ އެއް ހެއްކަކީ މީލާދީން 600ގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގައި ހުންނަވަނީ ރަނިކަމަނާއެއް ކަމާއި އެ ރަނިކަމަނާގެ ދިހަ ރަނިން ތިއްބަވާކަމެވެ. އަލް އިދްރީސީގެ ފޮތުގައި ލިޔުއްވާފައިވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި އޮތީ ރަސްކަމުގެ ނިޒާމެއްކަމަށާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަސްކަލަކު ހުންނަވާ ކަމަށެވެ.

އަދި އޭނާއަށް ހިމާޔަތްދޭނެ ވަރުގަދަ ލަޝްކަރެއް އޮންނަ ކަމަށެވެ. ދެން ލިޔުއްވަނީ ރަސްކަމާއި ޢަދުލް އިންސާފުގެ ނިޒާމުގައި ރަސްގެފާނުގެ އަނބިކަމަނާ (މަހާރެހެންދި) އަށް ގޮތް ވަރުގަދަ ބާރުގެ ވާހަކައެވެ. ދިމާވާ މައްސަލަތަކުގައި ރައްޔިތުން އެ ކަމަނާއަށް މައްސަލަ ހުށަހަޅައެވެ. އަދި އާބިއުޓްރޭޓަރެއްގެ ގޮތުން އެ ކަމަނާ މަސައްކަތް ކުރައްވައިގެން މައްސަލަތައް ޙައްލުކުރައްވައެވެ.

މަހާރެހެންދީގެ ޙުކުމްފުޅުތަކާ ރަސްގެފާނު ބެހިވަޑައި ނުގަންނަވާކަމަށް ވެސް އަލް އިދްރީސީ ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ. އެއީ އޭރު ދިވެހިރާއްޖޭގައި އޮތް އާންމު އުސޫލެވެ. ޝަރުޢީ ނިޒާމުގައި ފަހު ބަސް ވިދާޅުވުމުގެ ބާރު އޭރު އޮތީ މަހާރެހެންދި އަށެވެ.

ވީމާ, މިކަމުން އެނގެނީ އޭރުގެ ސްޕްރީމު ފަނޑިޔާރުކަން ކުރީ އަންހެނެއްކަމެވެ.

ގަދީމީ ޒަމާނުގައި ރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ވާރުތަވަމުން އައީ ބައްޕަގެފުށުން ދަރިފުޅަކަށް ނޫނެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ވާރުތަވަމުން އައީ ރަސްގެފާނަށްފަހު އޭނާގެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާގައި ހުންނަވާ ދައިތާފުޅުގެ ދަރިފުޅަށެވެ. އެހެންވީމާ ދިވެހި ޤަދީމީ ރަސްކަމަކީ މެޓްރިލީނިއަލް ޑައިނަސިޓީއެކެވެ. އަންހެން ފުށުން ރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ވާރުތަވަމުން އަންނާތީ ރަސްކަމުގައި ކޮންމެ ރަސްކަލެއް ނުވަތަ ރަނިކަނބަލަކު ހުންނެވިއަސް އެއްބަނޑު އެއްބަފާ އަންހެން ދައްތައިންނާއި ކޮއްކޮއިންނަކީ މުހިންމު ބަޔަކަށް ވެއެވެ.

ހަމަމިއާއެކު ދިވެހީންގެ ނޮބިލިޓީއަކީ ވެސް ހަމައެކަނި ފިރިހެން ފުށުން ވާރުތަވާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އޭރުގެ ފިރިހެނުންނަށް “ދޮން ކަމަނަ އިބްރާހީމް” ފަދަ ނަންނަން ކިޔައި އުޅުނީ އެހެންވެއެވެ.

ރަސްގެފާނަށްފަހު ރަސްކަން ހިންގުމުގައި އިސްކޮށް ތިއްބަވަނީ ރަސްކަމުގެ ބޮޑުންނެވެ. އެ ދަރަޖައަށް ދިވެހީން ކިޔަނީ “ކިލެގެ” ބޭކަލުންނެވެ. އެއީ ފާށަނާކިލެގެ، ރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެ، ދޮށިމޭނާކިލެގެ، މާފަތްކިލެގެ، ފާމުލަދޭރިކިލެގެ، ދަހަރަދަ ކިލެގެ، އޮޅިގިނައިކިލެގެ، ކައުޅަންނާކިލެގެ، ކުޑަރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެ، ކުޑަދޮށިމޭނާކިލެގެ، މިއެވެ. ރަސްގެފާނަކީ ރަސްކިލެގެއެވެ. މިހެންވީމާ، މި މަޖިލިސް ފުރިހަމަ ވަނީ މި 11 ކިލެގެ ބޭކަލުންނާއެކު އަދި އަންހެން 3 ކިލަގެ ތިބީމައެވެ. އަންހެން ތިން ކިލެގެއަކީ ރަނިކިލެގެ އާއި މާވާކިލެގެ އާއި ކަނބާދި ކިލެގެއެވެ.

ކިލެގެ ބޭފުޅުންގެ ދަށަށް ތިއްބަވަނީ ވަޒީރުންނެވެ. ކިލެގެ ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ބައެއް ބޭފުޅުން ވަޒީރުންގެ މަޖިލިހުގައި ތިއްބަވާތަން އާދެއެވެ. ވަޒީރުންގެ ދަށަށް ތިއްބަވަނީ ކަންގަތި ކޮލީގެ ބޭކަލުންނެވެ. (އެއީ އޭރުގެ އަތޮޅު ވެރިންނެވެ) އޭގެދަށަށް ތިއްބަވަނީ ރަށްރަށުގެ ކަތީބުން މަލިމުން މުދިމުންނެވެ. މި ނިޒާމު އޮތްއިރު ދިވެހިރާއްޖޭގައި އޮތީ ފުރިހަމަ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމެކެވެ. އެއީ އެ އަތޮޅެއް އެ ސަރަޙައްދެއްގެ ރައްޔިތުން އެ ސަރަޙައްދެއްގެ އިޤްތިޞާދުން ނަފާހޯދައި ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދަތުރުކޮށް ވިޔަފާރިކޮށް އުޅުނު ޒަމާނެވެ. މާލެއަށްވުރެ އަތޮޅުތަކުގެ ރައްޔިތުން މުއްސަނދިވެފައި ތިޔާގި ޒަމާނެވެ. ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައާ ހަމައަށް މި ނިޒާމު ވަރަށް ބަރާބަރަށް ހިނގަމުންދިޔައެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެންމެ ކުރިން އެނގެންއޮތް ރަސްކަމުގެ ނިޒާމުގައި އަންހެނުންގެ ބާރާއި ނުފޫޒު ގަދަވެފައިވަނީ ވެރިކަމުގެ ސަޤާފަތުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެ ސަޤާފަތަކީ އެ ދުވަސްވަރު ދެކުނު އިންޑިއާގެ މަލާބާރު ކަރައާއި ޓެމިލްނާޑޫ އާއި ސްރީލަންކާގައި ވެސް ވަކި ހިސާބެއްގައި އޮތް ސަޤާފަތެކެވެ. މިއީ މީލާދީ ކަލަންޑަރުގެ ހަ ޤަރުނު ކުރިން ފެށިގެން މީލާދީން ތިންވަނަ ޤަރުނާ ހަމައަށް ދެމިގެންއޮތް ކަމަށް ބުނެވޭ ސަންގަމް ޙަޟާރަތުގައި އޮތް ސަޤާފަތެކެވެ. ތަމަޅައިންގެ ފޯކުލޯރެއްގައި އެ ޒަމާނުގައި އޮތް ތަމަޅަގަމުގެ ވާހަކަ ކިޔައެވެ. ތަމަޅަގަމް އެކުވެލިގެންވަނީ ސަޤާފަތުގައި އެއްގޮތްކަމެއް ހުރި 12 ގަމެއްގެ މައްޗަށެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއް ގަމަކީ ޕަޅަންތީމް ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއެވެ.

މައުލޫމާތު ނަގާފައިވަނީ -ތާރީހީ ދިރާސީ ލިޔުންތެރިއެއް ކަމަށްވާ ނ. މަނަދޫ, އަބްދު ﷲ ސައީދުގެ ލިޔުއްވުމަކުންނެވެ.