ރިސޯޓް މުވައްޒަފުން އެދެނީ ޝުކުރާއި ސަނާއެއް ނޫން! ހަމަހަމަ ހައްގު!

ކޮވިޑްގެ ރާޅާ އެކު އެންމެ ފުރަތަމަ ކަރުތާފެނަށް ގެނބުނީ ރިސޯޓްތަކުގެ މުވައްޒަފުންނެވެ. ރިސޯޓްތަކުގެ ވެރިންނަށް ލިބުނު ގެއްލުން އިންތިހާ އަށް ބޮޑު ކަމަށް ދައްކަން އުޅުނު ނަމަވެސް ހަގީގަތުގައި ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން އެންމެ ބޮޑު ތަކުލީފެއް އުފުލަންޖެހިފައި ވަނީ ރިސޯޓްތަކުގައި މަސައްކަތް ކުރާ މުވައްޒަފުންނަށެވެ. އަދި ރިކަވަރީގައި ވެސް އެންމެ ބޮޑު ތަކުލީފެއް އުފުލަންޖެހިފައި ވަނީ ވެސް އެ މުވައްޒަފުންނަށެވެ. ހިތްހަމަނުޖެހުން ފާޅުކޮށް މުޒާހަރާތަކާއި ހަޅުތާލުތައް ނުކުރިޔަސް އެ މުވައްޒަފުންގެ ޝަކުވާތައް އިންތިހާ އަށް އެބަހުއްޓެވެ. އަދި އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ ޝަކުވާތަކަކީ އެއްވެސް ހައްލެއްގެ އުންމީދެއް ވސް ނެތް ޝަކުވާތަކެވެ.

މާޗް މަހުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ ބޯޑަރު ބަންދުކުރުމާ އެކު ޓުއަރިޒަމް އިންޑަސްޓްރީ ހުއްޓުމަކަށް އައުމުން އޭގެ އެންމެ ފުރަތަމަ އަސަރުކުރި ބަޔަކީ ޓުއަރިޒަމް ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންނެވެ. ވައިރަހުގެ ނުރައްކާ ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއަށް ވާސިލްވުމުގެެ މާ ކުރިން އެ މީހުންގެ މުސާރަތަކުން ބޮޑު ބައެއް އުނިވެ، މާޔޫސްކަމާ ކުރިމަތިލާންޖެހުނެވެ. ބޯޑަރު ބަންދުކުރިތާ މަހެއް ނުވަނީސް ބޮޑެތި މުއްސަނދިންގެ ރިސޯޓްތަކުން މުވައްޒަފުންތައް މަގުމަތިކޮށްލިއެވެ. އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ރިސޯޓް ހިންގައިގެން އެތައް ބިލިއަން ޑޮލަރެއް ޖަމާކޮށްގެން ތިބި ރިސޯޓްތަކުގެ ވެރިންނަށް ދެ ހަފުތާއެއްހާ ދުވަހު ވެސް އެ މުވައްޒަފުންގެ ކަންކަން ބެލެހެއްޓޭ ވަރެއް ނުވިއެވެ. އެންމެންނެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ ރިސޯޓްތަކުން އަމަލުކުރީ މި ގޮތަށެވެ. ބައެއް ރިސޯޓްތަކާއި އާންމު ވިޔަފާރިވެރިން މުވައްޒަފުންނާ މެދު ރަނގަޅަށް ކަންތައް ކުރިކަން މި ފުރުސަތުގައި ފާހަގަކުރަން ވެސް ޖެހެއެވެ.

advertisement

ގިނަ ރިސޯޓްތަކުން މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަތަކުގެ ބޮޑު ބައި ފުރަތަމަ ދުވަހުން ފެށިގެން އުނިކުރިއެވެ. އަދި ޖެހިގެން އައި މަހު އެއްވެސް މުސާރައެއް ނުދީ ގޭގައި މަޑުކުރަން އެންގުމާއި އެތައް ބަޔަކު ވަޒީފާއިން ވަކި ވެސް ކުރިއެވެ. ބައެއް ފަރާތްތަކުން އަންދާޒާކުރާ ގޮތުން 11،000 ވަރަކަށް މުވައްޒަފުންގެ އާމްދަނީ އަށް ކޮވިޑްގެ ސަބަބުން އަސަރުކުރިއެވެ. އަދި މީގެ ތެރެއިން ގިނަ މުވައްޒަފުންގެ ވަޒީފާ ގެއްލި އާމްދަނީ އެއްކޮށް ހުއްޓުމަކަށް އައެވެ. މިއިން ކޮންމެ މުވައްޒަފަކީ ވެސް އާއިލާއެއް ބެލެހެއްޓުމުގެ ހަރަދުކުރާ މީހުންނެވެ. އެމީހުންގެ ވަޒީފާއާ އެކީގައި އާއިލާ ވެސް ހުއްޓުމަކަށް އައީއެވެ.

އަނެއް ބަޔަކު މި ދަނޑިވަޅުގެ ބޭނުން ހިފީ ތަފާތު އެކި ސަބަބުތަކާ ހުރެ ރިސޯޓްތައް “ފޮޅާ ސާފުކުރަން” ލިބުނު ފުރުސަތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެތައް އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ހިދުމަތް ކުރި ޒަމާންވީ އެތައް މުވައްޒަފުންނެއް ވަޒީފާތަކުން ވަކިކުރުމަށް ލިބުނު ފުރުސަތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މިއީ އެއްވެސް ސަބަބެއް ދައްކައިގެން ވެސް މީގެ ކުރިން ވަކި ނުކުރެވި ތިބި މުވައްޒަފުންތަކެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ކޮވިޑް ބަހަނާއަކަށް ހަދައި އެ މުވައްޒަފުން ވަކިކުރުމުގެ ފަހަތުގައި އޮތީ ހަމައެކަނި ހަރަދު ކުޑަކުރުމެއް ނޫނެވެ. އަލުން ރިސޯޓްތައް އޮޕަރޭޝަނަށް އަންނަ އިރު ޑިޕާޓްމަންޓްތަކުގެ ވެރިން ހިތް ރުހޭ ކަހަލަ މީހުން ހޯދުމަށް ފުރުސަތު ތަނަވަސްކުރުމަކީ ވެސް މީގެ އެއް ބޭނުމެވެ.

ކޮވިޑްގެ ބަލި ހާލަތުގައި ވެސް ވަފާތެރިކަމާ އެކު ރިސޯޓް މުވައްޒަފުން ދިން އަދި ދެމުން އަންނަ ހިދުމަތްތަކުގެ އަގު އެވޯޑަކުން ނުވަތަ ބުނެލާ ލަފްޒުތަކަކުން އަދައެއް ކުރެވޭކަށް ނެތެވެ. ފުރަބަންދުގައި އަނބިދަރިން ކައިރި އަށް ނުދެވި އެތައް ބަޔަކު ރިސޯޓްތަކުގައި ތާށިވިއެވެ. އޭގެ ފަހުން ވެސް ހެލްތު ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖެންސީ (އެޗްޕީއޭ) އިން އުސޫލްތައް ކަނޑައަޅަމުން ދަނީ ރިސޯޓްތަކުގެ މުވައްޒަފުންނަކީ އިންސާނުންތަކެއްގެ ގޮތުގައި ގަބޫލުކޮށްގެން ނޫންހެން ހީވެއެވެ. އޭގެ އެއް މިސާލަކީ ރިސޯޓްތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުން އެ ތަނެއްގައި ބަންދުވާ ގޮތަށް އުސޫލްތައް ހެދުމެވެ.

ރިސޯޓް މުވައްޒަފަކަށް އަނބިދަރިން ކައިރި އަށް ރަށަށް ދެވޭނެ މަގެއް ނެތެވެ. މީގެ ކުރިން 14 ދުވަސް އަދި މިހާރު 10 ދުވަހަށް ކަރަންޓީން ވާ ގޮތަށް ނޫން ގޮތަކަށް ރިސޯޓް މުވައްޒަފުންނަށް އެ ރިސޯޓަކުން ފޭބޭކަށް ނެތެވެ. އަނބިދަރިން ކައިރި އަށް ދެވޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ވެސް ރިސޯޓްތަކުގެ މުވައްޒަފުންނަށް އެއްފަހަރާ ޗުއްޓީގެ ގޮތުގައި ލިބެނީ ދެ ހަފުތާއެއްހާ ދުވަހެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 14 ނުވަތަ 10 ދުވަސް ކަރަންޓީގައި ހޭދަކުރަންޖެހޭ ނަމަ ޗުއްޓީއެއްގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. މީގެ ކުރިން ކޮންމެ ދުވަހަކު ކަހަލަ ގޮތަކަށް ދެވޭހާ ކައިރީގައި ރަށް އޮތް ނަމަވެސް މި ދަނޑިވަޅުގައި އެ މުވައްޒަފުން ތިބެންޖެހިފައި ވަނީ ރިސޯޓް ބަންދެއްގައެވެ. މީގެ ކުރިން އޮފް ޑޭތައް އެއްކޮށްލައިގެން މަހަކު އެއް ފަހަރު އަނބިދަރިން ދެކެލަން ދާ މުވައްޒަފުންނަށް ވެސް މިއަދު އެކަން ކުރެވޭނެ މަގެއް ނެތެވެ. ލޮކްޑައުންގައި ވެސް ތިބެންޖެހުނީ ބަންދުގައެވެ. އަދި މިހާރު ލުއިތައް ދޭން ފެށުމުން ވެސް ރިސޯޓް މުވައްޒަފުން ތިބީ ބަންދެއްގައެވެ.

އެޗްޕީއޭގެ އުސޫލްތަކުގައި ހުރި ބޮޑެތި ގޯސްތަކުގެ ވާހަކަ މީގެ ކުރިން ވެސް އެތައް ބަޔަކު ފާހަގަކުރިއެވެ. އަލަށް ގެނައި ބަދަލުތަކުގައި ވެސް އޮތީ މޮޅު މިހާ އަށް މޮޅު ގޮތެވެ. ދެރަމީހާ އަށް ދެރަ ގޮތެވެ. އެޗްޕީއޭގެ އުސޫލް ބުނާ ގޮތުން ނެގެޓިވް ޕީސީއާރު ޓެސްޓަކާ އެކު ރިސޯޓަކަށް ދާ ފަތުވެރިންނަށް، އެއީ ދިވެހިން ކަމުގައި ވިޔަސް މިނިވަންކަމާ އެކު އުޅެވެއެވެ. އަދި އެނބުރި ރަށަށް ގޮސް ވެސް ކަރަންޓީންވާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ނަމަވެސް އެ މީހުންނަށް ހިދުމަތް ދޭން ތިބޭ މުވައްޒަފުންނަށް އެ މީހުންގެ ރަށަށް ދާ ނަމަ 10 ދުވަހު ކަރަންޓީން ވާންޖެހެއެވެ. އެކި އެކި މަސައްކަތްތަކުގައި ރަށްރަށަށް ދާ ސަރުކާރާއި އަމިއްލަ އޮފީސްތަކާއި ކުންފުނިތަކުގެ މީހުންނަށް ކަރަންޓީން ވާން ނުޖެހޭ އިރު ރިސޯޓް މުވައްޒަފުން އެ މީހުންގެ މަސައްކަތް ނިންމާފައި އާއިލާ ކައިރި އަށް ނުދެވެންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ. އެ ދެ ފަރާތުގައި ވެސް ބަލި ފެތުރުމުގެ ފުރުސަތު އޮތީ ހަމަހަމަކޮށެވެ. އެހެންކަމަށް ވާ ނަމަ އުސޫލްތަކުގައި ތަފާތުކުރަންވީ ސަބަބެއް ހަމަ ބުއްދިއަކަށް ނުވިސްނެއެވެ.

ރިސޯޓް މުވައްޒަފުންގެ ޝަކުވާއެއް ނެތީކީ ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދަށްޓަކައި އެމީހުން އެ ދަނީ ގުރުބާން ވަމުންނެވެ. ރިސޯޓްތައް ފުރިގެންދާއިރު ވެސް ބައެއް މުވައްޒަފުން އަދިވެސް ތިބީ ކޮވިޑާ ގުޅިގެން ކުޑަކުރި މުސާރަ މަތީގައެވެ. ބަހަނާއަކީ ހެލްތު އެމަޖެންސީއެވެ. ނަމަވެސް ރިސޯޓްތައް ދަނީ ފުރެމުންނެވެ. ނުލިބެނީ ކޮވިޑާ ގުޅިގެން މުވައްޒަފުންގެ ޖީބުން އުނިކުރި ބައެވެ. އެ މުސާރަ އިޔާދަ ވާނެ ދުވަހެއް ނޭނގެއެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުންގެ އޮތް ހަމައެކަނި ޝަރަފަކީ އެ ވަޒީފާކަމަށް ވާތީ ދެމިތިބީއެވެ. އެ ހިދުމަތުގެ އަގު އަދާކުރެވެނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ކިރިޔާ ވެސް ކަމެއް ކޮށްދޭ ނަމަ ހަދާ އުސޫލްތަކުގައި އެމީހުން ބާކީ ނުކުރާށެވެ. އެމީހުން އެދެނީ އެވޯޑަކަށް ނޫނީ ވަޒީރު މަނިކުފާނުގެ ޝުކުރާއި ސަނާއަކަށް ނޫނެވެ. އެދެނީ ހަމަހަމަ ހައްގެވެ. އަނބިދަރިން ކައިރިއަށް ދެވޭނެ ގޮތެކެވެ. އުނިކުރި މުސާރަ އިޔާދަވުމެވެ. ގެއްލިފައިވާ ވަޒީފާތަކެވެ. ގާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޮތަށް ލިބެންޖެހޭ ސާވިސް ޗާޖާއި އެ ނޫން ވެސް ވަޒީފާއާ ގުޅިފައިވާ ހައްގުތަކެވެ.